Συνέντευξη με τoν Κωστή Καλλιβρετάκη για την παράσταση «Ο μορφωμένος»

Επιμέλεια συνέντευξης: Κωνσταντίνος Πλατής

Με βάση το έργο «Ο μορφωμένος», στο οποίο πρωταγωνιστείς αυτήν την περίοδο, το «ο φόβος σου τρώει τα σωθικά», που ήταν η προηγούμενη δουλειά σου στο θέατρο Τέχνης, αλλά και την παρέμβαση που είχες κάνει την περίοδο του δημοψηφίσματος με βίντεο στο Youtube, να υποθέσουμε ότι είσαι υπέρ της στρατευμένης τέχνης;

Xμ, δεν πιστεύω στον όρο στρατευμένη τέχνη. Φέρει από παλιά κάτι βαρύ. Από την εποχή που τελείωσα τη σχολή του Εμπρός το 1996 ακολούθησα ένα δρόμο, που πατούσε πάνω σε μια επιλογή. Να μπορώ να με κοιτάζω πάντα στο καθρέφτη και να μη ντρέπομαι. Μόνο για μια δουλειά έχω μετανιώσει στη θεατρική κυρίως πορεία μου. Τη συμμετοχή μου στην ταινία «alter ego».

Οι λόγοι που είχα αποφασίσει να πάω σε εκείνη την ακρόαση ήταν σοβαροί, αλλά τελικά ίσως θα έπρεπε να το αποφύγω. Για λόγους αρχής. Δεν υπήρξα ποτέ εμπορικός ηθοποιός και δεν ανήκα ποτέ σε ελιτίστικα στεγανά. Κι όσον αφορά το περίφημο βίντεο στο fb, η αντίδρασή μου ήταν καθαρά προσωπική, αλλά όχι επί προσωπικού. Θίχτηκα προσωπικά ως άνθρωπος, του οποίου η οικογένεια ποδοπατήθηκε από την κρίση και δεν άντεξα από έναν αστέρα να φάω τόση κοροϊδία κατά πρόσωπο, ότι δήθεν όλοι έχουμε υποφέρει το ίδιο. Επιτέθηκα στο ανδρείκελο Σάκης, στο προϊόν. Αλλά παρόλο που ακούστηκα προσβλητικός νομίζω πως ήμουν αρκετά νηφάλιος.

Τώρα όσον αφορά τις παραστάσεις "ο φόβος σου τρώει τα σωθικά" και τον "Μορφωμένο", έχω αποφασίσει εδώ και χρόνια να αφηγούμαι ιστορίες στο θέατρο που με αφορούν. Και με προβληματίζουν. Μόνο έτσι βρίσκω πια νόημα. Και μόνο έτσι θα αφορούν και τους ανθρώπους που έρχονται στο θέατρο. Βρίσκουν τη σύνδεσή τους μόνο αν τη βρίσκω κι εγώ με το θέμα.

Ο όρος «εμπορικός» που ανέφερες ισχύει και στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στη Γερμανία, που δραστηριοποιείσαι επαγγελματικά τα τελευταία χρόνια ή είναι περισσότερο μια διάκριση για «εσωτερική» δική μας κατανάλωση;

Όχι δεν υπάρχει αυτό στο Βερολίνο. Γιατί εκεί όποιο κι αν είναι το προϊόν η ποιότητα είναι πάντα το ζητούμενο. Και το θέατρο ζει ανεξάρτητα από την τηλεόραση και δεν τροφοδοτείται από αυτή όπως στην Αθήνα. Πάντα υπήρχε η έννοια του εμπορικού στην Αθήνα απλά κάπου στα 70ς άρχισε να ταυτίζεται και με το «εύκολο» θέατρο.

Στην παράσταση που πρωταγωνιστείς και που σίγουρα δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «εμπορική» η επιθυμία σου είναι να προσελκύσεις και το κοινό του «εμπορικού» θεάτρου; Αν υποθέσουμε δηλαδή ότι λειτουργείς ως «πομπός» ποιος θέλεις να είναι ο «δέκτης «σου;

Η επιθυμία μου είναι να μοιραστώ έναν προβληματισμό πάνω στο τρόπο, που σε αυτή τη χώρα και όχι μόνο, γαλουχούμαστε οι άντρες. Ανεξαρτήτως ιδεολογίας. Και πόσο λεπτή είναι η γραμμή που χωρίζει τον καθένα μας από το φασισμό μέσα του. Απευθύνεται λοιπόν, η παράσταση, σε όποιον ενδιαφέρεται για μια παραπάνω σκέψη. Δεν είναι επ’ ουδενί μια παράσταση διδακτική που σε κάποιους κουνά το δάχτυλο κι αφήνει άλλους απέξω.

Κατά τη γνώμη σου, η φασιστική ή μη, αντίληψη ενός ανθρώπου καθορίζεται από την παιδεία που λαμβάνει ή τα βιώματα; Τι είναι αυτό που δημιουργεί ανθρώπους έτοιμους να εκτελέσουν εντολές που στερούν τη ζωή άλλων ανθρώπων;

Φασίστας δεν είναι μόνο αυτός που σηκώνει όπλο. Αυτός είναι ο εκτελεστής μιας φέρουσας νοοτροπίας.

Η οικογένεια και το σχολείο παίζουν τρομακτικό ρόλο. Καλλιεργείται, ειδικά στο σχολείο, η έννοια του υπερέθνους, της φυλετικής καθαρότητας και το "πόσο μας αδίκησε η ιστορία". Ανάλογα την οικογένεια, αυτή η αίσθηση οξύνεται με περισσότερα στοιχεία (εμείς οι κρητικοί κλπ) ή αμβλύνεται αν πέσεις σε πιο ευαίσθητους γονείς. Και ας μη μιλήσω για το ρόλο της εκκλησίας σε όλο αυτό. Ζούμε σε μια εθνικιστική φούσκα, η οποία δεν έχει κανένα ιστορικό και πραγματικό έρεισμα.

Καλό θα είναι αντί να είμαστε "περήφανοι που είμαστε Έλληνες", κάτι τελείως τυχαίο, να είμαστε περήφανοι για κάτι που έχουμε πετύχει μόνοι μας, κάτι καλό και χρήσιμο στους γύρω.

Το βαρύναμε πολύ, οπότε για να αποσυμφωρήσουμε λίγο την ατμόσφαιρα, θα ήθελα να μου πεις μερικές όμορφες αναμνήσεις της παιδικής σου ηλικίας ή έστω μιας χρονικής περιόδου, που να μην συμπεριλαμβάνει τις καταστάσεις και τα γεγονότα που θα δει ο θεατής στην κατά τ’ άλλα πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση σου, αν και τα παιδιά έχουν την ικανότητα να ωραιοποιούν οτιδήποτε άσχημο συμβαίνει μπροστά στα μάτια τους (βλέπε cinema paradiso).

Πατρίδα μας η θάλασσα. Οπότε οι βουτιές μου και τα ταξίδια μου είναι ότι κρατάω σαν τις καλύτερες αναμνήσεις. Και θα επιστρέφω, πάντα, όπου κι αν βρίσκομαι, σε μια αμμουδιά, κάτω από ένα αρμυρίκι ή και όχι. Να φυσά ή να μην ακούγεται τίποτα. Με ένα βιβλίο.

Όλη μου την εφηβεία την πέρασα στην έρημο. Είχαμε μεταναστεύσει στη Σ. Αραβία. Τα παιδικά μου μάτια απορρόφησαν σα σφουγγάρι τις μυρωδιές, τις εικόνες, το διαφορετικό τρόπο ζωής. Παρ όλες τις απαγορεύσεις και τον περιορισμό, πήρα πολλά από την παραμονή μου εκεί. Το κυριότερο συμφιλιώθηκα με το διαφορετικό και το άφησα να με εμπλουτίσει.

Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ