Les Louvres and/or Kicking the Dead

Walid Raad

Δέκα δωμάτια. Δέκα συναρπαστικά επεισόδια από το Παρίσι έως το Άμπου Ντάμπι, από τη Δύση έως την Ανατολή. Μέσα σε μόλις 75 λεπτά. Ισορροπώντας μεταξύ ιστορίας και μυθοπλασίας. Και ο Ουαλίντ Ράαντ σε ρόλο ξεναγού. Κορυφαίος εκπρόσωπος της σύγχρονης τέχνης διεθνώς, ο Ουαλίντ Ράαντ (γεν. 1967, Λίβανος) έρχεται για πρώτη φορά στην Αθήνα με μια περιπατητική έκθεση/εγκατάσταση: Les Louvres and/or Kicking the Dead –διεθνή συμπαραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση– και στρέφει το κριτικό του βλέμμα στα φαινόμενα πολιτιστικού ιμπεριαλισμού, σε αυτή τη νέα μορφή αποικιοκρατίας που, ως παράγωγο της νεοφιλελεύθερης οικονομικής κυριαρχίας, ακρωτηριάζει την τοπική κληρονομιά και ταυτότητα και την υποκαθιστά με μια εισαγόμενη.

Με πλέον πρόσφατο παράδειγμα την κατασκευή του Λούβρου στο Άμπου Ντάμπι (όπου, έναντι 660 εκατομμυρίων ευρώ, η Γαλλία δέχθηκε να δανείσει το κορυφαίο brand name της πολιτιστικής της φυσιογνωμίας για 30 χρόνια, καθώς και 300 έργα τέχνης από 13 κορυφαία πολιτιστικά ιδρύματα της χώρας) και αντλώντας από περιστατικά του «Μεγάλου Πολέμου», ο Ράαντ υφαίνει μια ανατρεπτική σάγκα πάνω στις έννοιες του νεκρού και του ζωντανού νεκρού, όπως τις παράγουν οι πολεμικές συγκρούσεις και τις συντηρεί η μουσειακή πολιτική.
Γεννημένος στον Λίβανο του αιματηρού εμφυλίου πολέμου και μεγαλωμένος στη Νέα Υόρκη του ακμάζοντος μοντερνισμού, ο Ουαλίντ Ράαντ διερευνά τον τρόπο με τον οποίο η «δανεική» κουλτούρα και τα «νοικιασμένα» έργα τέχνης γίνονται όπλα στρατηγικής κατάκτησης και μέσα αποπροσανατολισμού, από κάθε λογής βίαιες πρακτικές.

Πιστός, εδώ και 25 χρόνια, στην «ακτιβιστική» μελέτη για τη σχέση τέχνης, βίας και εξουσίας, ο Ουαλίντ Ράαντ συλλέγει γεγονότα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, πληροφορίες γύρω από μεγάλα οικονομικά σκάνδαλα, δεδομένα που αφορούν την ισλαμική τέχνη και την ιστορία της «βιομηχανίας» ανέγερσης ουρανοξυστών, για να συνθέσει μια ελεύθερη αφήγηση, όπου παρελαύνουν ιστορικές προσωπικότητες της Δύσης, συντηρητές έργων τέχνης, βετεράνοι πολέμων, καθώς και πάμπλουτοι εμίρηδες· πρόσωπα είτε πραγματικά, είτε γεννήματα μιας «αναγκαίας» φαντασίας.

Στο δημιουργικό σύμπαν του Ράαντ, η μυθοπλασία συνυπάρχει διαρκώς με το ντοκουμέντο. Κατ’ αυτόν, η τέχνη είναι το μοναδικό πεδίο που μπορεί να συλλέξει και να αρχειοθετήσει τα συμβάντα της πραγματικότητας με έναν τρόπο που η δημοσιογραφία αδυνατεί. «Εκεί όπου δεν βρίσκεις τα γεγονότα, πρέπει να τα δημιουργήσεις» τονίζει, επινοώντας μια φανταστική πλοκή η οποία βασίζεται στον ιδεολογικό και ψυχολογικό παράγοντα που η επίσημη ιστορική καταγραφή παραλείπει σταθερά.

Εδώ και 20 χρόνια εγκιβωτίζει αυτή τη δημιουργική φιλοσοφία στο Atlas Group, έναν «φανταστικό» οργανισμό, ένα think tank που διευρύνει τα όρια καταγραφής των γεγονότων τα οποία έλαβαν χώρα στους εμφύλιους πολέμους της πολύπαθης πατρίδας του.

Από και με τον Walid Raad
Διεύθυνση πρότζεκτ: Celesta Rottiers
Τεχνική διεύθυνση: Herman Sorgeloos
Μετάφραση στα ελληνικά: Βασίλης Δουβίτσας
Εκτέλεση παραγωγής για τη Στέγη: Δήμητρα Μπουζάνη

Συμπαραγωγή των steirischer herbst (Γκρατς, Αυστρία), Art Center Buda (Κόρτρικ, Βέλγιο) για το Gone West - NEXT Festival, HAU Hebbel am Ufer (Βερολίνο), Onassis Culture/FFF, Festival d’Automne (Παρίσι)
Με την υποστήριξη των Sfeir-Semler Gallery (Αμβούργο & Βηρυτός), Paula Cooper Gallery (Νέα Υόρκη)
Ευχαριστίες: Jack V Sturiano, Marcella Lista, Belal Hibri, SITU Studio, Christopher Kissoon, Raphael Fleuriet, Karolien Derwael

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ουαλίντ Ράαντ γεννήθηκε το 1967 στην Ανατολική Βηρυτό από Παλαιστίνια μητέρα και Λιβανέζο πατέρα. Σε ηλικία 16 ετών –κι ενώ στον Λίβανο μαινόταν ήδη ο εμφύλιος πόλεμος (1975-90)– αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του και να μεταναστεύσει στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το παιδικό του όνειρο να γίνει φωτορεπόρτερ άρχισε να υλοποιείται στην εφηβεία του, όταν φωτογραφίες του δημοσιεύτηκαν σε ευρωπαϊκά περιοδικά. Στη συνέχεια, σπούδασε φωτογραφία και εικαστικά στο Rochester Institute of Technology, στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης. Σήμερα, διδάσκει και ο ίδιος στην Cooper Union School of Art.
Από το 2000 μέχρι σήμερα, έχει συμμετάσχει σε μερικές από τις σπουδαιότερες διοργανώσεις εικαστικών τεχνών, όπως στην Documenta, στην Μπιενάλε της Βενετίας και στην Μπιενάλε Whitney της Νέας Υόρκης. Το 2016, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (MoMA) διοργάνωσε έκθεση για το σύνολο του έργου του, δίνοντας έμφαση στα μακράς διάρκειας πρότζεκτ του, The AtlasGroup και Scratching On Things I Could Disavow. Την ίδια χρονιά, ανακηρύχθηκε από το περιοδικό Foreign Policy ως ένας από τους επιδραστικότερους στοχαστές του καλλιτεχνικού κόσμου.

Στην εκπνοή του 20ού αιώνα, ο Ράαντ ίδρυσε τον οργανισμό The Atlas Group, αποσκοπώντας να φιλοξενήσει μια σειρά από έργα του, εμπνευσμένα από τους πολύχρονους εμφύλιους πολέμους οι οποίοι συντάραξαν την πατρίδα του. Στο πλαίσιο αυτών των έργων, ο Ράαντ διερευνά την κοινωνική, ψυχολογική και αρχιτεκτονική κατάρρευση που προκαλείται από τις πολεμικές συρράξεις.

Τον Νοέμβριο του 2017 εγκαινιάστηκε το Λούβρο του Άμπου Ντάμπι. Χτισμένο πάνω στο τεχνητό νησί Σααντιγιάτ, σε σχεδιασμό του διάσημου αρχιτέκτονα Jean Nouvel, το νέο, εν μέρει υποβρύχιο Λούβρο υπήρξε αποτέλεσμα μιας διακρατικής συμφωνίας μεταξύ των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Γαλλίας, η οποία δέχθηκε –έναντι 660 εκατομμυρίων ευρώ– να δανείσει το κορυφαίο brand name της πολιτιστικής της φυσιογνωμίας για 30 χρόνια, καθώς και 300 έργα τέχνης από 13 κορυφαία πολιτιστικά ιδρύματα της χώρας. Παράμετρος της συμφωνίας φαίνεται να είναι και η πρόσληψη ειδικά εκπαιδευμένου προσωπικού από τη Γαλλία, προκειμένου να επιβλέπει τα δανεισμένα έργα. Παρά τις έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό της Γαλλίας, το Λούβρο του Άμπου Ντάμπι θεωρείται το μεγαλύτερο αρχιτεκτονικό πρότζεκτ μουσειακού πολιτισμού στον κόσμο, εδώ και δεκαετίες.

Ο Ράαντ είναι συνιδρυτής του Gulf Labor Artist Coalition, από κοινού με τον media artist Ashok Sukumaran και τον καθηγητή Κοινωνικής και Πολιτιστικής Ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, Andrew Ross – ο οποίος είχε παρευρεθεί στο Συμπόσιο του Fast Forward Festival το 2016, με θέμα «Η τέχνη στα σύνορα: Χωρικές πολιτικές και μετα-αποικιακές στρατηγικές στη Μέση Ανατολή». Πρόκειται για μια κολεκτίβα καλλιτεχνών και ακτιβιστών που παρακολουθεί τις συνθήκες ζωής και εργασίας στο νησί Σααντιγιάτ. Τον Μάιο του 2015, ενοχλημένες από τη δράση του Gulf Labor, οι Αρχές της χώρας απαγόρευσαν στον Ράαντ την είσοδο στο Ντουμπάι, με αποτέλεσμα επιμελητές και πολιτιστικοί φορείς από όλο τον κόσμο να κινητοποιηθούν με σκοπό την ανατροπή της απόφασης.

Onassis Fast Forward Festival 5 - Athens

Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση έχει στον πυρήνα της ύπαρξής της την Αθήνα. Από τις 2 έως τις 16 Μαΐου μας καλεί να ανακαλύψουμε το 5ο Onassis Fast Forward Festival Athens. Από το Μουσείο της Ακρόπολης έως το Εθνικό Θέατρο, από τη Διπλάρειο Σχολή έως την Ίριδα, από το Αναγνωστήριο του Βαλλιάνειου κτιρίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος έως μια παλιά κατοικία στη Δεριγνύ, από τη Βιβλιοθήκη της Νομικής Σχολής (Παλαιό Χημείο) έως το Πεδίον του Άρεως και τους χώρους της Στέγης, το Onassis Fast Forward Festival 5 – Athens, με αναθέσεις, διεθνείς συμπαραγωγές και παγκόσμιες πρεμιέρες, ανιχνεύει τις ρωγμές του χρόνου στα όρια του μύθου και της μαρτυρίας, της εμπειρίας και της φαντασίας.

Καλλιτέχνες και ερευνητές από διάφορα μέρη ανά τον κόσμο διερευνούν τον καθοριστικό ρόλο της αρχαιολογίας στην κατασκευή των εθνικών αφηγήσεων και της συλλογικής μνήμης, αλλά και τη διαλεκτική σχέση της με την πολιτιστική κληρονομιά.

Στο FFF5 συμμετέχουν: Kader Attia, Matthew Barney, Ali Cherri, Chto Delat (Tsaplya Olga Egorova, Nina Gasteva, Nikolay Oleynikov, Dmitry Vilensky), Hikaru Fujii, Joana Hadjithomas & Khalil Joreige, Iceland Dance Company (Erna Ómarsdóttir & Valdimar Jóhannsson), Anton Kats, Ragnar Kjartansson, Μέντη Μέγα, Leonardo Moreira, Rabih Mroué, Markus Öhrn, Walid Raad, Ho Rui An, Rayyane Tabet, Mark Teh, Ho Tzu Nyen, Akram Zaatari, Robert Zhao Renhui κ.ά.

Καλλιτεχνική Επιμέλεια Φεστιβάλ: Κάτια Αρφαρά
Γενική Διεύθυνση Παραγωγής: Δήμητρα Δερνίκου
Γενική Τεχνική Διεύθυνση: Λευτέρης Καραμπίλας
Εκτέλεση Παραγωγής: Βασίλης Παναγιωτακόπουλος
Οργάνωση Παραγωγής: Χριστίνα Πιτούλη
Γενικός Συντονισμός & Έρευνα: Μαρίνα Τρουπή
Συντονισμός Συζητήσεων και Εργαστηρίων: Μυρτώ Λάβδα, Ελεάννα Σεμιτέλου, Μαρίνα Τρουπή
Βοηθοί Εκτέλεσης Παραγωγής: Δέσποινα Σιφνιάδου, Ειρηλένα Τσάμη, Γιώργος Λιναρδάκης, Κωστής Λεβάντης

Σημείωμα Αφροδίτης Παναγιωτάκου, Διευθύντριας Πολιτισμού Ιδρύματος Ωνάση

Το Onassis Fast Forward Festival 5 – Athens διεκδικεί την έκπληξη στην πόλη που νομίζουμε ότι ξέρουμε. Δημιουργεί πεδία πειραματισμού για τους καλλιτέχνες και τους πολίτες, για να καταλάβουμε όσα μας συνδέουν και όσα μας χωρίζουν, για να δημιουργήσουμε παρά να προσδιορίσουμε μια κοινή επικράτεια, για να πυροδοτήσουμε συζητήσεις γύρω από το τι σημαίνει να ζει κανείς σήμερα σε πόλεις τραυματισμένες, ανήσυχες και, γι’ αυτό, ζωντανές. Το Onassis Fast Forward Festival 5 είναι εδώ για να διεγείρει την περιέργεια και να άρει την άρνηση για ό,τι συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας, μέσα μας, γύρω μας.

Ένα φεστιβάλ τοπικό, γι’ αυτό και παγκόσμιο, εντοπισμένο και οικουμενικό. Ένα φεστιβάλ που θέλει να συνομιλήσει όχι μόνο με τον χώρο, αλλά κυρίως με την κατάσταση, συμπυκνώνοντας τον χρόνο και τον τόπο, βασισμένο στα ίδια τα υλικά της πόλης, που δεν είναι άλλα από τα διανύσματα της ζωής των ανθρώπων της. Έτσι, κυκλοφορεί στον δημόσιο και τον κοινωνικό χώρο, καταλαμβάνει κτίρια, επαναπροσδιορίζει το περιεχόμενό τους.

Η Αθήνα των πολυκατοικιών και των νεοκλασικών, της Ιστορίας και της αρχαιολογίας, της μνήμης και του παρόντος, του ματαιωμένου μεγαλείου και της παραπλανητικής νοσταλγίας, η Αθήνα των διαστρωματώσεων και των στρωματογραφικών κενών, με τα δικά της ίχνη βίας και καταστροφών, με τις δικές της ιστορικές ασυμφωνίες, αποκαλύπτεται.

Αναθέσεις, διεθνείς συμπαραγωγές και παγκόσμιες πρεμιέρες συνδέουν πρόσωπα και οργανισμούς, συγκεντρώνοντας στο κέντρο της πόλης εκείνους που θέλουν να αναρωτηθούν, αλλά κυρίως όσους η τυχαιότητα, και όχι η πρόθεση, τους φέρει κοντά σε όσα θα συμβούν.

Καλλιτέχνες του κόσμου, με αφετηρία τους τη Βηρυτό, το Βερολίνο, την Κουάλα Λουμπούρ, το Παρίσι, το Ρέικιαβικ, το Σάο Πάολο, τη Σιγκαπούρη, τη Στοκχόλμη και το Τόκυο –σε συνεργασία με Έλληνες καλλιτέχνες, ερευνητές και κατοίκους– ανασκάπτουν και επαναπροσδιορίζουν το αρχαίο και πρόσφατο παρελθόν της Αθήνας, έτσι όπως αυτό ψιθυρίζει ή κραυγάζει στο παρόν.

Σημείωμα Κάτιας Αρφαρά, Καλλιτεχνικής Διευθύντριας Θεάτρου & Χορού της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση

Σε μια χρονική περίοδο πολιτιστικού ιμπεριαλισμού και νεοαποικιακής ρητορικής, το 5ο FFF διερευνά το πεδίο μιας διευρυμένης αρχαιολογίας, που αμφισβητεί επιστημονικές βεβαιότητες και ιστορικές γραμμικότητες. Μέσα από επιτόπια και αρχειακή έρευνα, επιστημονική μεθοδολογία, επαναδράσεις και επανοικειοποιήσεις του αρχαίου και πρόσφατου παρελθόντος της Αθήνας, οι καλλιτέχνες αρθρώνουν έναν κριτικό στοχασμό πάνω στα μνημεία, τα τέχνεργα και τα κατάλοιπα. Αναθέσεις, συμπαραγωγές και επιτόπιες καλλιτεχνικές παρεμβάσεις σε δημόσιους οργανισμούς και ανοιχτούς χώρους της πόλης ανιχνεύουν τον σημαίνοντα ρόλο της αρχαιολογίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς στη διαμόρφωση εθνικών και θρησκευτικών ταυτοτήτων και, κατά συνέπεια, στην ερμηνεία της ιστορίας.

Με την εκταφή λανθανουσών αφηγήσεων, το φετινό φεστιβάλ μεταμορφώνεται σε παλίμψηστο, αποκαλύπτοντας τις χρονικές και χωρικές διαστάσεις των υλικών τεκμηρίων και τις πολλαπλές «αλήθειες» τους. Πώς μπορεί η τέχνη να διατηρήσει μια κριτική θέση απέναντι σε ρητορικές που στιγματίζουν το δημόσιο χώρο; Πώς μπορεί ένα καλλιτεχνικό έργο να αμφισβητήσει την αυταρχική κληρονομιά της δημόσιας μνήμης; Μπορούμε να επαναδιαπραγματευτούμε έννοιες όπως η πολιτιστική κληρονομιά σε μια πόλη σαν την Αθήνα, όπου τα κατάλοιπα του παρελθόντος θεωρούνται ως τα φυσικά τεκμήρια της αδιάλειπτης συνέχειας του ελληνικού πολιτισμού;

Με ένα δεκαπενθήμερο πρόγραμμα εγκαταστάσεων, περφόρμανς, εκθέσεων, προβολών, εργαστηρίων και δημόσιων διαλόγων, το φεστιβάλ επιχειρεί να δημιουργήσει ένα δυναμικό κοινό πεδίο ή, όπως το έθεσε ο Édouard Glissant, έναν ανοιχτό χώρο «ποιητικής αναγκαιότητας» όπου παράγονται συνεχώς σχέσεις μεταξύ των ιδεών και των φαντασιακών του ενός μέρους και των αντίστοιχων ενός άλλου.

Στα αγγλικά με δυνατότητα ταυτόχρονης μετάφρασης στα ελληνικά. 

http://www.sgt.gr/gre/SPG2028