Κριτική για την παράσταση "Καληνύχτα μητέρα"

Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή

Το "Καληνύχτα Μητέρα" είναι ένα έργο που παίζεται για 2η χρονιά στο Radar.  Έκανε πρεμιέρα την Παρασκευή 11 Ιανουαρίου 2019.  Έργο βραβευμένο με Πούλιτζερ που πραγματεύεται τη σχέση γονέα – παιδιού και ειδικότερα τη σχέση μητέρας - κόρης. Ένα θέμα καθολικού ενδιαφέροντος καθώς ανεξαιρέτως μας αφορά όλους. Παιδιά που αφιερώνονται στους γονείς τους, απαρνιούνται την προσωπική τους ζωή ικανοποιώντας τα θέλω και τις ιδιοτροπίες των ηλικιωμένων  γονιών τους. Μια πραγματικότητα που άλλοτε μπορεί να ειδωθεί ως μια υπερτροφική αίσθηση χρέους, άλλοτε ως εκδήλωση ευγνωμοσύνης και άλλες φορές ως αδυναμία να διαχειριστούν τις προσωπικές δυσκολίες, τα λάθη και τις απογοητεύσεις τους, οπότε κρύβονται πίσω από έναν γονιό. Οπωσδήποτε πρόκειται για συμπτώματα μιας ελλειμματικής προσωπικότητας, που μπορεί να την οδηγήσει στο θάνατο ψυχικά, συναισθηματικά αλλά και βιολογικά.

Η εξαιρετική μετάφραση και η λειτουργική σκηνοθεσία του έργου  είναι της Αναστασίας Παπαστάθη,  η οποία  ερμηνεύει και τον ρόλο της κόρης, της Τζέση, ενώ το ρόλο της μητέρας, της Θέλμας, ερμηνεύει η σπουδαία ηθοποιός κυρία Μαρία Σκούντζου.

Σίγουρα είναι μια σχέση βαθειάς αγάπης, που όμως μεταλλάσσεται σε κτητική, εξουσιαστική σχέση. Η μάνα γίνεται δυνάστης και  θύτης, «Είσαι δικιά μου», λέει απευθυνόμενη στο παιδί της και η κόρη μπαίνει στη θέση του θύματος. Μόνη διαφυγή η αυτοκτονία στην περίπτωση της Τζέση. Καμία άλλη διέξοδος για να διαφύγει από αυτόν τον εγκλωβισμό. Προετοιμάζει τη μητέρα της από την αρχή του έργου, ενώ ρυθμίζει όλες τις λεπτομέρειες για να μπορεί εκείνη να επιβιώσει για αρκετό διάστημα χωρίς τη δική της συνδρομή. Αγαπιούνται πολύ, όμως η κόρη είναι πια στην υπηρεσία της μητέρας της. Να της φτιάχνει τα νύχια, να της παίρνει γλυκά που της αρέσουν, να της φέρνει άμεσα ό,τι χρειάζεται και ζητά. Η μάνα ένας «μικρός βούδας», που απολαμβάνει τις υπηρεσίες της κόρης και μόνο της υπενθυμίζει να πάρει το φάρμακό της.  Η  Τζέση παθαίνει λιποθυμικά επεισόδια, έχει ένα διαζύγιο και ο γιος της ο Ρίκι έχει εγκαταλείψει το σπίτι, καθώς είναι τοξικομανής και εκείνη αντί να αντιμετωπίσει τα θέματα που την απασχολούν βρήσκει την κρυψώνα της στο σπίτι της μαμάς.  Είναι ανήμπορη να αντιμετωπίσει τα δικά της αδιέξοδα. Πάσχει από κατάθλιψη και αντίθετα με τη μάνα της που φοβάται το θάνατο, εκείνη τον επιδιώκει. Δηλώνει ότι θα αυτοκτονήσει, ότι αυτοπυροβοληθεί. Στην απειλή της μητέρας της ότι «θα πάει στην κόλαση!», της έχει έτοιμη απάντηση ότι κατά τη γνώμη της και «ο Χριστός αυτοκτόνησε». Θεωρεί τη ζωή της μαρτύριο και μόνη διέξοδο θεωρεί το θάνατο. Οι δύο ηθοποιοί έχουν βρει έναν καταπληκτικό ρυθμό μεταξύ τους, αποδίδουν με απόλυτο ρεαλισμό αυτή τη σχέση αγάπης – μίσους, που σκοτώνει. Μέσα από τους διαλόγους τους αποκαλύπτονται όλα εκείνα, που τους πλήγωναν τόσα χρόνια. Η προβληματική σχέση της μάνας με τον πατέρα, στον οποίο η κόρη ήταν προσηλωμένη, η μεταχείριση από τον αδελφό της σαν να είναι μωρό και η μεταξύ τους απόσταση, τα καλά κρυμμένα μυστικά και τα ψέματα. Ο πατέρας που για να δραπετεύσει από την οικογενειακή καταπίεση έφευγε γράφοντας έξω από την αποθήκη «Πάω για ψάρεμα».

Η Τζέση είναι κατατονική σε όλο το έργο, πέρα από τις στιγμές που κάπως γελούν οι δυο τους. Δικαιολογείται στη μάνα της γι΄αυτό που πρόκειται να κάνει: «Μαμά δεν περνάω καλά, είμαι κουρασμένη, λυπημένη, έχω θλίψη μέσα μου». Για τον ηλικιωμένο άνθρωπο όμως η επικείμενη αυτή η απώλεια διεγείρει τις ανασφάλειές του. Σκέφτεται με αγωνία τι θα απογίνει εκείνη χωρίς τη κόρη της. Αποκαλύπτεται η παθογένεια της οικογένειας, οι λάθος κινήσεις της Θέλμας, της μάνας, εις βάρος της κόρης της,  το ντόμινο που ξεκίνησε μετά χωρίς να μπορεί κάποιος να το σταματήσει.

Σπαρακτικός και συγχρόνως δυναστευτικός ο λόγος της Θέλμας: « Μείνε λίγα χρόνια μαζί μου, πόσο θα ζήσω ακόμα;»

Μια ενδιαφέρουσα παράσταση, με την υπέροχη Μαρία Σκούντζου στο ρόλο της Θέλμας, της μητέρας, και της κόρης, της Τζέση, με την εξαιρετική Αναστασία Παπαστάθη, να επιτείνει το αδιέξοδο, να ξεσκεπάζει τις πληγές και να μην μπορεί να τις γιατρέψει. Η μουσική του Πάνου Φορτούνα, ακολουθεί τη μελαγχολία, τις εντάσεις, τη λύπη, τον πόνο και την απώλεια.

Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ