Ο σκηνοθέτης Θοδωρής Οικονόμου γράφει για την παράσταση "Ερωφίλη project" 

Το βαθύ πολιτισμικό μας παρελθόν και τα στοιχεία της γνήσιας παράδοσής μας ως λαού, μας προσφέρουν ένα μεγάλο αριθμό λογοτεχνικών αριστουργημάτων. Ένας καλλιτέχνης λοιπόν της εποχής μας, θα έλεγα ότι έχει υποχρέωση να σκύψει με σοβαρότητα και προσοχή πάνω απ’ αυτά τα κείμενα και χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της τέχνης του να τα αναδείξει και να τα ξαναφέρει στο φως. Η έρευνα και η συνεχής αναζήτηση είναι ο μόνος τρόπος για να πετύχει αυτή η δύσκολη δουλειά, που τόσο ανάγκη έχουν οι νέες γενιές. Η επαφή δηλαδή με τις ρίζες και γνώση του παρελθόντος. Προσωπικά πιστεύω ότι αυτός είναι και ο μόνος τρόπος για να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο μέλλον.

Εδώ αισθάνομαι την ανάγκη να μιλήσω για τα δώρα που μας έχει χαρίσει ο Κρητικός πολιτισμός από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, μέρος του οποίου αποτελεί και η Ερωφίλη.

Είναι μεγάλη η ευθύνη για μάς, να πάρουμε ένα τέτοιο κείμενο και να το παρουσιάσουμε σε κρητικό κοινό. Το τολμούμε όμως και πιστεύουμε ότι η προσπάθειά μας θα εκτιμηθεί από τους απόγονους του Χορτάτση, γιατί είναι ειλικρινής και φτιαγμένη με βασικό  υλικό την αγάπη. Εξάλλου οι κρήτες είναι ένας παλιός λαός, ένας ζώντας πολιτισμός εδώ και χιλιάδες χρόνια και αμέσως μπορούν να ξεχωρίσουν το ψεύτικο από το αληθινό.

Είμαστε λοιπόν βαθύτατα συγκινημένοι σαν θίασος, που θα έχουμε την τιμή να παρουσιάσουμε την Ερωφίλη στην Κρήτη. Εξάλλου από την αρχή, στο σχέδιο μας, είχαμε να κάνουμε την πρεμιέρα μας στην Φορτέτσα του Ρεθύμνου, τιμώντας έτσι τον συγγραφέα και το έργο του. Αυτό θα γίνει στις 19 Ιούλη στα πλαίσια του αναγεννησιακού φεστιβάλ κι έπειτα θα παίξουμε στις 20 Ιουλίου στην Τάφρο Χανίων, στις 22 Ιουλίου στο Φραγκοκάστελο Σφακίων στις 24 Ιουλίου στην Πύλη Βηθλεέμ στο Ηράκλειο και θα κλείσουμε την μικρή αυτή περιοδεία μας στην Κρήτη με μια παράσταση στις 26 Ιουλίου στο Φρούριο Καζάρμα Λασιθίου.

Οι κρητικοί όμως φίλοι μας θα πρέπει να γνωρίζουν ότι σχεδιάζουμε να ξαναεπισκευτούμε το νησί και σε χειμερινή περιοδεία, με περισσότερες παραστάσεις έτσι ώστε να δουν το έργο μας κι αυτοί που θα το χάσουν το καλοκαίρι, λόγω μεγάλου φόρτου εργασιών αυτής της περιόδου. Στόχος μας είναι να πάμε και στο πιο μικρό χωριουδάκι του νησιού μ’ αυτό το έργο, γιατί πραγματικά η εμπειρία, τού να ξαναφέρνεις μέσω της τέχνης κάτι εκεί που ανήκει, είναι μοναδική.

Πιστεύουμε ότι κάπου εκεί, ανάμεσα στο κρητικό κοινό, στις παραστάσεις μας, στο Ρέθυμνο, στα Χανιά, στα Σφακιά, στον Χάνδακα, στο Λασίθι, θα είναι κι ο Γιωργής ο Χορτάτσης, να απολαύσει για ακόμα μια φορά το ποίημά του.

Η ιδέα για την παράσταση «Erofili project» προέκυψε όπως προκύπτουν όλα τα πράγματα στην τέχνη. Μια συγκυρία. Μια ευνοϊκή συνθήκη. Βρέθηκε η Ερωφίλη!! Η συνάντηση και η γνωριμία μου με την ερμηνεύτρια Αμαλία Αρσένη, ήταν η αρχή. Καταλάβαμε αμέσως ότι έχουμε κοινούς στόχους και όνειρα κι εκεί ξεκίνησε η συνεργασία μας και το χτίσιμο του project Ερωφίλη.

Για μένα το συγκεκριμένο έργο της Κρητικής Αναγέννησης, αποτελεί έναν από τους σταθμούς, στην μακρόχρονη έρευνά  και ενασχόλησή μου, πάνω στους τρόπους και τις τεχνικές που θα μπορούσε να αναπαρασταθεί η αρχαία τραγωδία στο σήμερα.

Πιστεύω ότι για να συμβεί αυτό, σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο, θα πρέπει να υπάρξει πρώτα βαθιά γνώση του θεάτρου και της λογοτεχνίας στο μεσοδιάστημα, από την εποχή του 5ου αιώνα π.Χ μέχρι το σήμερα. Κι αυτό γιατί η τραγωδία θα πρέπει να γεφυρωθεί με το τώρα κι όχι να ανεβαίνει σαν ένα ακόμη κείμενο, σαν ένας ακόμη δελεαστικός τίτλος έργου…

Τα περισσότερα χρόνια που ασχολούμαι με το θέατρο είναι αφιερωμένα σ΄αυτόν τον σκοπό: 2000 Νεκρού αδερφού με τον Σ Χατζάκη, 2004 Golfw reloaded, 2007 Απόκοπος και μια εκδοχή της Ερωφίλης με τον Σ. Κακάλα, 2011 Καταλόγια- Παραλογές, η πρώτη μου σκηνοθετική δουλειά , και συνέχισα, Τα λόγια της πλώρης 2013  , Antigona- school version2015, Οδύσσειας Σύνοψη2016, Mythology Ι, 2017.   Το πώς δηλαδή μπορούν να αναπαρασταθούν τα κλασσικά λογοτεχνικά αριστουργήματα της ελληνικής γραμματείας, με φρέσκους και σύγχρονους τρόπους θεατρικής απόδοσης, για να τραβήξουν έτσι και να απασχολήσουν τις νέες γενιές.

Νομίζω ότι φέτος η «Ερωφίλη project» θα είναι η δουλειά που θα μας βάλει στον προθάλαμο για την κεντρική αίθουσα της τραγωδίας. Μιλάμε εξάλλου για μια «σύγχρονη τραγωδία», ένα έργο δηλαδή που έχει όλα τα χαρακτηριστικά του αρχαιοελληνικού δράματος, γραμμένο όμως τον 15ο αιώνα. Έμμετρος λόγος, χορικά, πέντε πράξεις, τρείς βασικοί ρόλοι τραγική κατάληξη, θεματολογία.

Ελπίζουμε όλα να πάνε καλά και να είναι αυτό το project η δύναμη που θα μας κάνει ικανούς να καταπιαστούμε με την κλασσική αρχαιοελληνική τραγωδία.

Το project αυτό έχει τρία βασικά επίπεδα.

Όλα ξεκινάν από το κείμενο. Έχουμε στα χέρια μας ένα αριστούργημα, ένα κορυφαίο δείγμα ποιητικής δεξιότητας και θέλουμε να το απολαύσει το κοινό του 2018. Φυσικά είναι αδύνατο να κρατήσουμε το ενδιαφέρον αμείωτο και να κάνουμε μια σύγχρονη παράσταση με 3.750 στίχους, που είναι το πρωτότυπο του Χορτάτση. Έγινε λοιπόν μια πολύχρονη δουλειά πάνω στην επεξεργασία του κειμένου. Θέλω να επισημάνω εδώ ότι η επεξεργασία αυτή έχει να κάνει με τον όγκο του κειμένου και μόνο και όχι με την μορφή του. Ο λόγος του Χορτάτση μένει αναλλοίωτος. Καταφέραμε λοιπόν, μετά από πολύ προσεκτική συρραφή, να το φέρουμε στο μέγεθος μια κλασσικής αρχαίας τραγωδίας (1200 στίχοι) και μ’ αυτή τη μορφή έγινε εύχρηστο και λειτουργικό.

Το δεύτερο σημαντικό κομμάτι του project μας είναι η μουσική. Το έργο σε όλη του την επιφάνεια συνοδεύετε από πρωτότυπη μουσική, γραμμένη αποκλειστικά για την παράσταση και πάνω σε αυτή. Μια ορχήστρα δηλαδή στο αριστερό μέρος της σκηνής, ντύνει μουσικά και ηχητικά τις δράσεις. Δύο κλασσικές κιθάρες, μαντολίνο, πανδουρίδα, κλαρίνο, κλαρινέτο, κρουστά.

Επενδύσαμε μουσικά το έργο σε όλη του την επιφάνεια αντιμετωπίζοντας το σαν ένα οπερετικό λιμπρέτο αναδεικνύοντας έτσι την άμεση σχέση του με την αρχαιοελληνική τραγωδία, την οποία γνωρίζουμε ότι ακολουθούσε ζωντανή μουσική σε όλη της την διάρκεια.

Οι ερμηνείες επίσης αποτελούν μια σημαντική σπουδή πάνω στο μέτρο και τον ρυθμό της τραγουδιστικής ομιλίας, συνδυαζόμενης με σύγχρονες υποκριτικές μεθόδους (Meisner, ActorStudio, P. Brook, A. Miuskin). Δημιουργείται έτσι μια νέα μέθοδος αναπαράστασης τέτοιου είδους κειμένων, που θα κληροδοτηθεί στους νέους συναδέλφους – καλλιτέχνες, για να μπορέσουν κι αυτοί με την σειρά τους να συνεχίσουν αυτό το σημαντικό έργο αναβίωσης των αριστουργημάτων του παρελθόντος.

Και τέλος ο χώρος αναπαράστασης. Από την αρχή το σχέδιο και η ιδέα ήταν το έργο να παιχτεί σε μεσαιωνικά κάστρα της Μεσογείου. Μ΄ αυτό τον τρόπο φέρνουμε την υπόθεση στο φυσικό της περιβάλλον και της δίνουμε μια μοναδική διάσταση:

Το κοινό θα είναι οι επισκέπτες στο παλάτι του βασιλιά Φιλόγονου, όπου τελείως τυχαία, εκείνη την ημέρα αποκαλύπτετε ο κρυφός έρωτας της πριγκίπισσας με τον Πανάρετο… κι έτσι οι επισκέπτες γίνονται μάρτυρες του περιστατικού.

 

Αυτό βέβαια δημιουργεί και μια σημαντική δυσκολία: κάθε παράσταση σε διαφορετικό χώρο, χωρίς συγκεκριμένο και προκαθορισμένο σκηνικό. Η λύση της έχει να κάνει με την αρχέγονη ουσία της τέχνης του θεάτρου. Την υποκριτική ικανότητα. Με σύγχρονους όρους το performing.

Εστιάσαμε λοιπόν σε ότι έχει να κάνει με τις υποκριτικές ικανότητες και την κατάλληλη προετοιμασία των ερμηνευτών.

Από την στιγμή που δημιουργήθηκε ο θίασος, έχει μπει στη δοκιμασία ενός απαιτητικού training, στο οποίο εκπαιδεύετε στον τρόπο χειρισμού του έμμετρου λόγου, στην ανάδειξη της μουσικότητας του κειμένου και στην εκγύμναση του σώματος, για να είναι ικανό να σηκώσει το «τραγικό δέμας», το οποίο στην Ερωφίλη είναι πολύ βαρύ!

Μέσα σ΄ αυτό το πλαίσιο οι ερμηνευτές εκπαιδεύονται στο να μην εξαρτώνται από την σκηνή, τα κοστούμια, τα φροντιστήρια ή τα φώτα, αλλά αποκλειστικά και μόνο από την ερμηνεία τους… το σώμα και την φωνή τους.

Έτσι λοιπόν οι ερμηνευτές είναι έτοιμοι να παίξουν την παράσταση αυτή οπουδήποτε.

Φυσικά δική μου δουλειά και υποχρέωση είναι να τοποθετώ την παράσταση, μετά από αναγνώριση ,στον εκάστοτε χώρο, καλύπτοντας τις διαφορετικές σε κάθε τόπο ανάγκες, αλλά χωρίς την προσαρμοστική ικανότητα των ερμηνευτών –που είναι και το στοιχείο που τους καθιστά σύγχρονους performers- αυτό θα ήταν αδύνατον.

Δίνουμε λοιπόν ένα δείγμα παράστασης η οποία είναι φτιαγμένη με τους πιο σύγχρονους τρόπους αναπαράστασης αλλά το θέμα της είναι κλασσικό.

Φυσικά όλα αυτά αποτελούν μια πρώτη εκδοχή του project, την Castle Version.

Έρχεται και συνέχεια!!

Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ