Το δαχτυλίδι της μάνας

Παραμονή Χριστουγέννων. Σε μία καλύβα κοντά στο δάσος ζει μία φτωχή οικογένεια: η μάνα και οι δυο της γιοι. Ο μεγάλος γιος της οικογένειας, ο Ποιητής, βαριά άρρωστος, γνωρίζοντας πως έχει πλέον λίγη ζωή μέσα του, νοσταλγεί τα απάτητα βουνά του τόπου του, τους θρύλους της οικογένειάς του, τις Νεράιδες του Βουνού. Ταξιδεύει με τη φαντασία του κοντά τους, για να τον συντροφεύσουν στις τελευταίες του στιγμές και καρτερά να «σβήσει» στην ποδιά της αγαπημένης του. Η μητέρα του, για να τον σώσει, αποφασίζει να πουλήσει τη μοναδική περιουσία της οικογένειας, το δαχτυλίδι που έδωσαν κάποτε οι μοίρες στους προγόνους της, αν και γνωρίζει ότι μια τέτοια κίνηση είναι καταραμένη. Κάπου, κάποτε, σε μια Ελλάδα.

«Το δαχτυλίδι της μάνας» (1898) του Γιάννη Καμπύση είναι θεατρικό έργο γραμμένο σε ντοπιολαλιά, κι εμπνέεται απ’ τη ζωή του ποιητή και πεζογράφου Κώστα Κρυστάλλη. Έχει χαρακτηριστεί ως μουσικό δράμα αλλά και ως χριστουγεννιάτικο ονειρόδραμα. Το 1917, ο Μανώλης Καλομοίρης το συνέθεσε σε μορφή όπερας, ενώ 51 χρόνια αργότερα, το 1968, το έργο εκφωνήθηκε στο «Θέατρο της Τετάρτης» στην Ε.Ρ.Α. Το Δεκέμβριο του 2004, το Δαχτυλίδι της μάνας παρουσιάστηκε στην Εθνική Λυρική Σκηνή σε λιμπρέτο Γιώργου Στεφόπουλου (ο οποίος υπέγραφε ως Άγνης Ορφικός) και σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου.

Ενεργοποιώντας τις αισθήσεις της λαϊκής παράδοσης, που τόσο έντονα διατρέχουν την ιστορία του Γιάννη Καμπύση, η ομάδα C. for Circus φέτος «ενηλικιώνεται» με μια ελάχιστα ειπωμένη ιστορία αποχαιρετισμού.

Σημείωμα του σκηνοθέτη

«Το δαχτυλίδι της μάνας», έργο γραμμένο σε μια μπασταρδεμένη ντοπιολαλιά, μιλά για μια Ελλάδα στην οποία συνυπάρχουν η πίστη στο Θεό και τις Νεράιδες· Η ποίηση, η άγρια ομορφιά της φύσης, η απλότητα των ανθρώπων αλλά κι η φτώχεια και το αναπόφευκτο του θανάτου. Δεν υπάρχει κανένα «κακό» σ’ αυτήν την ιστορία και κανένας «κακός» σ’ αυτούς τους ήρωες. Μόνο η ανάγκη των ανθρώπων για ζωή. Αυτό που μου κέντρισε το ενδιαφέρον, είναι η πανανθρώπινη τάση όλων μας, τη στιγμή που η πραγματικότητα είναι τόσο σκληρή, να στρεφόμαστε στη φαντασία. Κάτι που για μένα έχει διττή σημασία κι ερμηνεία: είτε την παράδοση στο Θάνατο, είτε την επιμήκυνση της Ζωής, αφού τι άλλο είναι η φαντασία πέρα από τη συνέχεια της πραγματικότητας σ’ ένα άλλο περιβάλλον με ακόμα περισσότερες διαστάσεις; Τι άλλο είναι ο Θάνατος πέρα από τη συνέχεια της Ζωής; Μπορεί κάποιος διαβάζοντας το έργο να το δει ως μία ανάμνηση, ως κάτι που έγινε κάποτε κάπου στην Ελλάδα. Εγώ, λοιπόν, διαφωνώ. Για μένα δεν πρόκειται για ανάμνηση, αλλά για κάτι που δυστυχώς έχουμε ξεχάσει κι επιβάλλεται να θυμηθούμε. Να εμπνευστούμε και να επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να κοιτάξουμε τη ζωή μ' αυτήν τη λησμονημένη απλότητα.

Παύλος Παυλίδης

Μουσική διδασκαλία: Βαλέρια Δημητριάδου
Βοηθός σκηνοθέτη: Αθηνά Σακαλή
Φωτογραφίες: Νίκος Πανταζάρας
Βίντεο: Μαρία-Ελισάβετ Κοτίνη