Επιμέλεια: Λιγνού Μαργαρίτα
Ποιες ήταν οι βασικές ιδέες, που σας οδήγησαν στην σκηνοθετική σας προσέγγιση του έργου «Το Όνειρο της Οφηλίας»;
Οι ίδιες ιδέες με αυτές που με καθοδήγησαν στην διαδικασία της συγγραφής του: η επιθυμία να φωτιστεί διαφορετικά η φιγούρα της Σαιξπηρικής Οφηλίας, η μικτή θεατρική φόρμα με τα πολυφωνικά σονέτα και τον μονόλογο, η προσπάθεια να οικοδομηθεί ένα ονειρόδραμα μέσω των φωνών που φέρει η Οφηλία στις σκέψεις της και στα όνειρά της, και το στοιχείο του νερού που διατρέχει την γραφή, είτε στο χαρτί, είτε στη σκηνή του θεάτρου.
Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια της θητείας σας στο Θέατρο Τέχνης - Κάρολος Κουν;
Η πρόκληση ήταν μία αλλά πολύπλευρη: η προσπάθεια ένταξής μου σε έναν φορέα με βαριά ιστορία, χωρίς να προέρχομαι μαθησιακά από την Σχολή του, χωρίς να μπορώ να στηριχθώ σε μια οποιαδήποτε άλλη σχέση παρά στην ίδια μου την εργασία ως δραματουργός και σκηνοθέτης, αμισθί και χωρίς ξεκάθαρη προοπτική στόχου μιας τέτοιας ένταξης, πέρα από τη χαρά του να εργάζεται κανείς γι’ αυτό το συγκεκριμένο θέατρο. Πολύπλευρη, γιατί εμπεριείχε και πλευρές που δεν μπορούσα να υποψιαστώ εξαρχής, με μια άκομψη εργαλειοποίηση της παρουσίας μου σε εσωτερικές διαμάχες που δεν ήθελα να με αφορούν, ως προς την διαδοχή του τότε καλλιτεχνικού του Διευθυντή. Αλλά αυτά είναι, όπως λέμε στη Γερμανία, «χθεσινό χιόνι»…
Ως Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Ιδρύματος Μιχάλη Κακογιάννη, ποιο στρατηγικό σκεπτικό ακολουθήσατε για τον σχεδιασμό του καλλιτεχνικού προγράμματος;
Δεδομένου ότι εκείνη την περίοδο ξεκινούσε η λειτουργία του Ιδρύματος, το σκεπτικό μου για τον σχεδιασμό του Προγράμματος λειτουργούσε βάσει της αναγκαιότητας δημιουργίας ενός στίγματος διακριτού ως προς την αισθητική και το περιεχόμενο και συνδεδεμένου με την προσωπικότητα και το έργο του ιδρυτή του, Μιχάλη Κακογιάννη. Στρατηγικά ήθελα έτσι να δομηθούν θεματικοί κύκλοι για όλο το πρόγραμμα, να συνδυάζονται και να ενεργοποιούν όλες τις δυνατότητες του ίδιου του χώρου (αίθουσα κινηματογράφου, θέατρο, εκθεσιακοί χώροι και μεγάλο φουαγιέ κοινού) και να απευθύνονται σε πολλές και διαφορετικές ομάδες κοινού, ηλικιακά αλλά και κοινωνικά. Και φυσικά, να καταστήσω το Ίδρυμα ένα χώρο έρευνας και πειραματισμού για νέες ομάδες και μεμονωμένους καλλιτέχνες του θεάτρου. Δυστυχώς κάτι τέτοιο δεν προχώρησε, αφού διακόπηκε η συνεργασία μας πριν ξεδιπλωθεί ο προγραμματισμός στο σύνολό του, αν και κρατήθηκαν αρκετές από τις αρχικές μου ιδέες.
Ποια ήταν η πιο ενδιαφέρουσα συνεργασία που είχατε κατά τη διάρκεια της περιόδου σας στην Πάτρα ως πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης;
Σχεδιάζοντας και υλοποιώντας ένα τόσο σύνθετο καλλιτεχνικό πρόγραμμα όπως αυτό της Πάτρας Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2006, δεν μπορώ να απομονώσω μία συνεργασία ως την πιο ενδιαφέρουσα. Σίγουρα πρωτοστατούν στη μνήμη μου εκείνες με τους καλλιτέχνες που πρόλαβα να γνωρίσω και που έφυγαν από τη ζωή, τον Ντίμιτερ Γκότσεφ, τον Ζαν Λουί Τρεντινιάν, τον Ζοζέ Σαραμάγκου. Και επίσης την υπέροχη συνεργασία μου με τον Ρομπέρτο Μπενίνι. Περιορίζομαι στις καλλιτεχνικές συνεργασίες και προσπαθώ να ξεχάσω τις αναγκαστικές στο διαχειριστικό και οργανωτικό κομμάτι της δουλειάς, με τους πολιτικούς φορείς, τοπικούς και εθνικούς, που είχαν μάλλον ένα ενδιαφέρον με αρνητικό πρόσημο.
Ποιες ήταν οι σημαντικότερες επιρροές που έχετε βιώσει κατά τη διάρκεια της παραμονής σας στο Κέντρο KAMPNAGEL στο Αμβούργο;
Την λέξη επιρροή, την σκέφτομαι κυρίως για μια προγενέστερη περίοδο μαθητείας, πριν τη ζωή μου στο Αμβούργο και στο Kampnagel. Εκεί, το σημαντικότερο βίωμα ήταν η ίδια η φύση της δουλειάς: να συμμετέχεις καθημερινά στην λειτουργία ενός διεθνούς θεατρικού Κέντρου από τη βάση του, στήνοντας εκατοντάδες παραστάσεις όλων των ειδών ως διευθυντής σκηνής και χώρων κοινού, στην καρδιά της θεατρικής παραγωγής, και έχοντας έτσι πρόσβαση σε μια γνώση της θεατρικής κατασκευής που μόνο πρακτικά μπορεί να αποκτηθεί. Και φυσικά η προσωπική γνωριμία και συνεργασία με όλα τα μεγάλα και μικρά ονόματα των παραστατικών τεχνών της Ευρώπης εκείνης της περιόδου, που οι περισσότεροι γνωρίζουν μόνο ως θεατές των διάφορων φεστιβάλ. Με σκηνοθέτες, χορογράφους, σκηνογράφους, ηθοποιούς, χορευτές, περφόρμερ. Μια συνεχής συνομιλία με το παραστατικό γίγνεσθαι που σίγουρα με έχει καθορίσει στην μετέπειτα πορεία μου.
Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζετε κατά την προετοιμασία μεταφράσεων θεατρικών έργων;
Η ουσιαστική πρόκληση στη θεατρική μετάφραση, αλλά και στη λογοτεχνική ή την ποιητική, είναι η μεταφορά στη γλώσσα μας με τρόπο οργανικό αλλά όχι παραχαρακτικό της συγκεκριμένης γλώσσας του κάθε συγγραφέα, ως προς το ήθος και τον ρυθμό της, τα ηχοχρώματα και τα γλωσσικά πεδία που χρησιμοποιεί, έτσι ώστε να λειτουργεί σαν να είχε εξαρχής γραφτεί σ’ αυτήν το κείμενο που παράγω.
Πρακτική πρόκληση είναι η άθλια – ή και ανύπαρκτη - αμοιβή που ποτέ δεν καλύπτει τον όγκο έρευνας και ενασχόλησης που βάζω σε κάθε νέα μετάφραση και κατά συνέπεια η αδυναμία βιοπορισμού μου μέσω αυτής της δουλειάς. Πρόκληση θεωρώ πλέον και την προχειρότητα και αδιαφορία ουσιαστικής συνομιλίας με το πρωτότυπο έργο, που εξαιτίας και των κακών συνθηκών που προανέφερα, έχει επικρατήσει σε πολλές από τις μεταφραστικές απόπειρες που τελικά παρουσιάζονται.
Πώς ενσωματώνετε καινοτόμες ιδέες στο καλλιτεχνικό σας έργο;
Ο όρος ενσωμάτωση με ξενίζει. Δεν θεωρώ τις καινοτόμες ιδέες κάτι εξωτερικό από το έργο μου, ούτε απαραίτητα αυτοσκοπό του καλλιτεχνικού έργου. Πιστεύω πολύ στην διακειμενικότητα για παράδειγμα, που λειτουργεί ως μια συνεχής ροή ιδεών και σημείων μεταξύ των έργων και που δεν διακατέχεται από το άγχος της καινοτομίας, δηλαδή του νέου τρόπου, της πρωτοτυπίας. Προσπαθώ το καλλιτεχνικό μου έργο να είναι ουσιαστικό και συνειδητό ως προς το περιεχόμενό του, και αν μέσα από την ίδια την δημιουργική διαδικασία προκύψει και κάτι καινοτόμο, καλώς να έρθει. Δεν υπάρχουν αφηρημένα καινοτόμες ιδέες όμως, αυτή η αντίληψη είναι μάλλον ένα προϊόν της ποπ κουλτούρας, του μάρκετινγκ και του μετακαπιταλισμού που δεν με αφορά.
Ποιες είναι οι πηγές έμπνευσης που σας οδηγούν στη δημιουργία νέων έργων;
Η παρατήρηση. Το διάβασμα. Η ονειροπόληση. Η επιθυμία.
Ποιες είναι οι μελλοντικές σας προθέσεις στον τομέα του πολιτισμού; Έχετε κάποια συγκεκριμένα έργα ή στόχους που επιθυμείτε να υλοποιήσετε;
Να παραμείνω ενεργός σε όλα τα πεδία ενασχόλησής μου με τις παραστατικές τέχνες, να γράφω, να διδάσκω, να κάνω θέατρο όπου και όσο μπορώ. «Χορέψτε γιατί χανόμαστε» έλεγε η Πίνα Μπάους. Συνυπογράφω και κάνω θέατρο. Ασταμάτητα. Ναι.
Πληροφορίες για την παράσταση: εδώ
