Ιχνευταί

Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή

Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός παρουσίασε στην Επίδαυρο με ένα σπάνιο δείγμα του αρχαίου δραματολογίου, τους «Ιχνευτές» του Σοφοκλή στις 23, 24 και 25 Ιουλίου 2021. Οι «Ιχνευτές», το αποσπασματικά σωζόμενο και σπάνια παρουσιαζόμενο σατυρικό δράμα του Σοφοκλή είναι το μόνο δραματικό έργο που μας αποκαλύπτει πώς έγινε ο Απόλλωνας θεός της μουσικής και, συνεπώς, πώς ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με τη μουσική οι άνθρωποι.

Σε ένα καταπληκτικό έμμετρο κείμενο, απόδοση του Εμμανουήλ Δαυίδ ήταν εντυπωσιακός ο Χάρης Φραγκούλης ( Φοίβος), η Αμαλία Μουτούση ( νύμφη Κυλλήνη), ο Σταμάτης Κραουνάκης ( Σιληνός), ο Steve Katona ( Ερμής) και βέβαια

ο καταπληκτικός Χορός των Σατύρων με τους Λάμπρο Γραμματικό, Adrian Frieling, Αλεξάνδρα Καζάζου, Τάσο Καραχάλιο, Χρήστο Κραγιόπουλο, Άγγελο Νεράντζη, Ηλέκτρα Νικολούζου, Μάνο Πετράκη, Θεοδώρα Τζήμου, Ανδρομάχη Φουντουλίδου) σε κίνηση του μοναδικού Τάσου Καραχάλιου που ενθουσίασε το κοινό της Επιδαύρου.

Πώς να γεννηθεί ένας θεός; Κάπου κρυφά, μυστικά για να προφυλαχτεί, μακριά από τον κόσμο, αποτραβηγμένος, μέσα σε ζώα για να πάρει από την ανάσα τους και τη ζεστασιά τους, περιτριγυρισμένος από τα βόδια του Απόλλωνα που του τα έχει κλέψει. Βόμβος ακούγεται κάτι μυσταγωγικό αρχίζει. Η παράσταση. Ο Απόλλωνας έχει αναθέσει στους Ιχνευτές, Σατύρους, ιχνηλάτες να βρουν τα χαμένα βόδια του, με τη βοήθεια του Σιληνού, και με αντάλλαγμα χρυσάφι και την ελευθερία τους. Σε όλη τη διάρκεια του έργου πάνω από τη σκηνή κρέμεται ένα χρυσό στεφάνι το δέλεαρ, το διακύβευμα για το οποίο για το οποίο ο Σιληνός, με τους Σατύρους του θα αναζητήσει τα χαμένα βόδια. Ακολουθώντας τα ίχνη των ζώων, μυρίζοντας και διατρέχοντας όλη την σκηνή και το γύρω από αυτή χώρο της Επιδαύρου, οι Ιχνευτές οδηγούνται σε μια σπηλιά υπό τον ήχο της λύρας που έχει μόλις εφεύρει ο Ερμής.

Η καταπληκτική σκηνοθεσία του Μιχαήλ Μαρμαρινού δημιούργησε από την αρχή μια μυσταγωγική ατμόσφαιρα σε όλο το χώρο της Επιδαύρου, με τις απαραίτητες σιωπές, με διάχυση του ήχου, με καταπληκτική διδασκαλία των ηθοποιών και του Χορού. Το εικαστικό αποτέλεσμα σε ένα λευκό έδαφος με λίγα φυτά και λίγο χώμα ώστε να μπορούν να σκάβουν οι Σάτυροι, να οσφραίνονται, να ιχνηλατούν , ο φωτισμός της Ελευθερίας Ντεκώ , η εμβληματική παρουσία του γκροτέσκο, χαριτωμένου Σιληνού (Σταμάτης Κραουνάκης) επί σκηνής, καθοδηγητής και αυστηρός πατέρας των αφελών Σατύρων, έχοντες μεγάλη ανάγκη σωφρονισμού και συνεχών υποδείξεων δημιούργησε το κατάλληλο κλίμα για το σατυρικό αυτό δράμα. Η καταπληκτική άρθρωση και η επιβλητική παρουσία του Σταμάτη Κραουνάκη, η χαρακτηριστική κίνησή του, εμπλούτισε τον χαρακτήρα του Σιληνού και δημιούργησε μια σοβαρή αντίστιξη στην έντονη κινητικότητα των Σατύρων, υποσημειώνοντας χαρακτηριστικά την άψογη κίνησή τους και την διδασκαλία του Τάσου Καραχάλιου.

Ο Απόλλωνας (Χάρης Φραγκούλης) διατρέχει πανικόβλητος όλη τη Θεσσαλία και όλη τη Βοιωτία και τώρα βρίσκεται στη χώρα του Πέλοπα και φωνάζει όποιον βρίσκεται εκεί βοσκό ή καρβουνιάρη ή οποιονδήποτε άλλον τάζοντάς του το χρυσό στεφάνι που επικρέμεται επί σκηνής, αν του βρει το κοπάδι με τα βόδια του.

Ευθύς προσφέρεται ο Σιληνός και καλεί τους Σατύρους του, που έρχονται με κίνηση κατσικιού και με κροτάλισμα, κουδούνισμα του αντίστοιχου ζώου, περιμένοντας υποδείξεις και εντολές από τον Σιληνό, για να επιτελέσουν το έργο. Με το μοτίβο «ξεκινώ το κυνήγι , ο κλέφτης να βρεθεί» διατρέχουν στην κυριολεξία όλο τον χώρο του θεάτρου, ενώ ο Σιληνός, παραδοσιακά στο θέατρο, απευθύνεται στην Τύχη «Τύχη εσύ που βοηθάς και βρίσκεις τα χαμένα, βοήθα με και εμένα να είμαι τυχερός!». Ζητά τη βοήθεια των θεατών για το που είναι τα βόδια, αλλά αφού κανείς δεν λέει, μονάχοι τους θα πορευτούν και θα τα βρουν, θα γυρίσουν τον τόπο μπρούμυτα στα τέσσερα μυρίζοντας και ιχνηλατώντας, σε κάθε στάση όρθιοι, ανακούρκουδα, κατακόρυφα.

Όλη η παράσταση από εδώ και πέρα βασίζεται πάνω στο Χορό. Οι Σάτυροι αφουγκράζονται κάθε τόσο, ακούνε ήχους ζώων, σταματούν σε διάφορες στάσεις εξυπηρετώντας τον ρόλο τους, αλλά και ένα εξαιρετικό εικαστικό αποτέλεσμα. Ο κλέφτης πρέπει να είχε ταραγμένο μυαλό. Ακούγονται τραγούδια και μουσική από τις θέσεις των θεατών. Κάτι μαγικό συμβαίνει. Οι Σάτυροι φοβούνται ο Σιληνός εκνευρίζεται « Δε ντρέπεστε! Φοβάστε ένα τίποτα, τον ίσκιο σας φοβάστε αγρίμια ψόφια, ντροπιάζετε τον πατέρα σας!» Οι Σάτυροι έχουν μια πλήρως συντονισμένη κίνηση. Στέκονται φοβισμένοι ακούν μια καταπληκτική φωνή του Ερμή (Steve Katona) « όποιος κρύβεται στη γη έχει τη γλυκιά φωνή, ας θελήσει να φανεί, στο φως εδώ να βγει. […] κι αν μας δείξει το κορμί του θα έχει την ανταμοιβή του».

Η καταπληκτική μουσική, ζωντανή από τους Μενέλαος Μωραΐτης, Δημήτρης Αλεξανδράκης τούμπα, Σπύρος Βέργης, Λεωνίδας Παλαμιώτης ευφώνιο, σαγηνεύει τον Χορό, που επιδίδεται σε ξέφρενο χορό. Βρίσκονται μπροστά στη νύμφη Κυλλήνη που απορεί πως έφτασαν ως εκεί με τόση βία και ορμή και αναρωτιέται τι θέλουν από εκείνη. Εκείνοι θέλουν να μάθουν ποιος τραγουδά, ενώ εκείνη τους εκείνη λέει ότι είναι μυστικό και όποιος το πει θα πάθει.

Η νύμφη Κυλλήνη (Αμαλία Μουτούση )κρατώντας ένα μαξιλάρι υπαινίσσεται ότι είναι η Τροφός του μωρού, θεού, του οποίου δεν αποκαλύπτει την ταυτότητα. Οι Σάτυροι κατηγορούν τον θεό ότι έκλεψε τα βόδια « Του Δία το παιδί κλέφτης; Κλέφτης ο τρόφιμός μου; Μην γελάς με τους θεούς να μας φοβάσαι!» Οι Σάτυροι της λένε ότι «το κλωνάρι του Δία» έκλεψε τα βόδια του Φοίβου και βέβαια το αποκαλύπτουν και στον Απόλλωνα. Βρήκαν τα περιττώματα των βοδιών του. Η κίνηση του Χορού σε κάθε σημείο εξαιρετικά μελετημένη.

Το μαξιλάρι, το νάιλον πέπλο της νύμφης και το σκηνικό στο τέλος με τα ζωγραφισμένα βόδια, ίσως να είναι τα μόνα στοιχεία που έριξαν την παράσταση σε επίπεδο σχολικής γιορτής. Κατά τα άλλα τα σκηνικά και τα κοστούμια του Γιώργου Σαπουντζή, ήταν εναρμονισμένα με την παράσταση, ειδικά τα κοστούμια των σατύρων, που ήταν υπέροχα αισθητικά και λειτουργικά, όπως και του Ερμή.

Ο επιτονισμός της νύμφης δεν ενόχλησε, καθώς το ενέτασσε στη θεϊκή της ιδιότητα, όπως και η ξενική προφορά του Ερμή, το μωρό που αναζητά το λόγο του. Θα ήθελα ωστόσο κάπως διαφορετική παρουσία για την Αμαλία Μουτούση, αυτή την ηθοποιό που όσες φορές την έχουμε δει μας έχει συνεπάρει.

Η άρια του Ερμή (Steve Katona) είναι σαγηνευτική. Τα δυο αδέλφια Απόλλωνας και Ερμής συνεννοούνται, αφήνουν στο Σιληνό το κοπάδι των βοδιών, ενώ εκείνοι πορεύονται μαζί προς τον Όλυμπο. Οι Σάτυροι ελεύθεροι ψάχνουν να βρουν τον Διόνυσο για να υπηρετήσουν.

Μια παράσταση που συγκλόνισε με την σκηνοθεσία του Μιχαήλ Μαρμαρινού, την μουσική (Billy Bultheel), με την κίνηση του Χορού (Τάσος Καραχάλιος) και τις ερμηνείες του Απόλλωνα (Χάρης Φραγκούλης), του Σιληνού (Σταμάτης Κραουνάκης) και του Ερμή (Steve Katona).