Τρισεύγενη

Αρχείο Παίχτηκε από 30/03/2019 έως 21/04/2019
στο Περίακτοι
Διάρκεια: 80' (χωρίς διάλειμμα)
Συγγραφέας: Κωστής Παλαμάς
Διασκευή: Σπύρος Κολιαβασίλης
Σκηνοθέτης: Σπύρος Κολιαβασίλης
Σκηνογραφία: Σπύρος Κολιαβασίλης • Εύα Λυγνού
Κοστούμια: Σπύρος Κολιαβασίλης • Εύα Λυγνού
Μουσική: Καλυψώ Συλλελόγλου σε μια ιδέα του Σ. Κολιαβασίλη
Ερμηνεύουν:

με σειρά εμφάνισης
Κυρά Καλή: Βίκυ Κολτσίδα
Ποθούλα: Μάνια Σπαθή
Κυρ' Αλτάνα: Αντωνία Μάνδυλα
Τρισεύγενη: Νάνσυ Χρυσικοπούλου
Πάνος Τράτας: Θανάσης Τσόδουλος
Πέτρος Φλώρης: Βασίλης Τσούμας
Αφήγηση | Άλλοι ρόλοι: Αντωνία Μάνδυλα • Βίκυ Κολτσίδα • Μάνια Σπαθή

Περιγραφή

Μία από τις ομορφότερες δημιουργίες - κείμενο σταθμός - της Νεοελληνικής δραματουργίας, παρουσιάζει για φέτος το Θέατρο Περίακτοι, στην Παράλληλη Σκηνή του.

Περισσότερα

Με την Τρισεύγενη ο Παλαμάς γράφει, το μοναδικό θεατρικό του έργο. Έργο που ξεχειλίζει από έντονο πάθος, συμβολισμό και ποιητικότατα.

Γράφτηκε το 1902 και εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1903.

Η Τρισεύγενη παραστάθηκε για πρώτη φορά στο Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας, από την κ. Ζηνοβία Παρασκευοπούλου στις 13 Φεβρουαρίου 1915.

Ο Παλαμάς γράφει στο εισαγωγικό του σημείωμα για την Τρισεύγενη:

"Κ' ένα δράμα, σαν τον άνθρωπο, την ακέρια του ζωή, διπλή τη ζει· μια μοναχική μέσα στο βιβλίο και μια ζωή κοσμική μέσα στο θέατρο. Το δράμα τούτο, δεν έγινε με το μονάκριβο σκοπό να παρασταθεί. Όμως μήτε που το κρίνω αταίριαστο για τη σκηνή. Μάλιστα στοχάζουμαι πως οι τεχνίτες που θα τύχαινε να το παίξουν, δεν πρέπει να λησμονούν πως οι άνθρωποι που πλέκουν το δράμα τούτο, όσο κι αν είναι από τον απλό τάχα λαό παρμένοι, μα πάντα κάθε τι που δείχνουν απλό, είναι μαζί και ποιητικό. [...]"

Θεατρολόγος: Σοφία Γκίτζου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Αντωνία Πίντζου

 

Σχετικά με την Παράσταση

Αντί περίληψης

Η Τρισεύγενη - νεράιδα στο κορμί κι αταίριαστη στα κάλλη - είναι η κόρη του Δεντρογαλή. Ορμητικό ποτάμι.

Από μικρό παιδί μεγάλωσε ασκλάβωτη. Στο δρόμο και στη βάρκα. Με το τραγούδι και με το πείσμα. Πρόθυμη να σου ανοίξει την αγκαλιά της. Κι έτοιμη να σε πετροβολήσει κατά το κέφι της. Δε χτυπιέται αυτή· χτυπάει. Κ' ένας δαίμονας κάποτε - κάποτε, είναι ολόκληρος δικός της.

Κι ο κόσμος; Τι σιχαμερός κόσμος! Πάντα με την Τρισεύγενη τα 'χει. Από μακριά, τη γαβγίζει. Κι όταν την αγναντέψει από κοντά, την πολυχρονίζει. Η κυρ' Αλτάνα κι η κυρά Καλή ως "εντολοδόχοι" της πραγματικότητας.

Κι ο Δεντρογαλής τη διώχνει για πάντα από το σπίτι, όταν κατάλαβε πως ο Πέτρος Φλώρης γλυκοκοίταξε την κόρη του· και πως τον Πέτρο Φλώρη τόνε γλυκονειρεύεται η Τρισεύγενη. Μια έχθρα ασώπαστη χώριζε το Δεντρογαλή από τον πατέρα του Φλώρη, το μακαρίτη.

Κι ο Φλώρης θα παντρευτεί την Τρισεύγενη. Παραστάτης τους ο Πάνος Τράτας, φίλος του Φλώρη. Η σύγκρουση με την ηθική του κόσμου "των νοικοκυρεμένων τάχα των ανοιχτομάτηδων" αναπόφευκτη. Δίπλα της η Ποθούλα. Μα το δρόμο τον αδιέξοδο, μόνη της θα τον περπατήσει.

 

Σκηνοθετικές Σημειώσεις

Η ζωή μας είναι πάντα δραματική. Με την καθαρή έννοια του όρου. Ακόμα και τις ώρες που κοιμόμαστε. Πόσο ποιητική μπορεί να είναι όμως η ζωή μας; Πόσο ποιητής μπορεί να είναι ο καθένας από εμάς; Αν δεχτούμε πως η ποίηση στοχεύει στο συναίσθημα, ενώ ο πεζός λόγος στοχεύει στη νόηση, τότε κάθε έκφραση συναισθήματος με στόχο την αποτύπωση ενός νομοτελειακού «ωραίου» - διαμέσου του λόγου - είναι ποίηση. Επίσης θα μπορούσε κανείς να πει, πως κάθε τι «ά-λογο» (ο λόγος εδώ = λογική) είναι ποίηση...

Το θέατρο, κατά βάσει, στηρίζεται στην αναπαραγωγή συναισθημάτων μέσω της χρήσης του γραπτού λόγου, που οφείλει να γίνει προφορικός. Να βιωθεί, δηλαδή. Να περάσει μέσα από τη «λογική» του ηθοποιού, να απαλλαχθεί από περιττές στίξεις, και να μεταλλαχθεί σε λόγο υπογραμμισμένο συναισθηματικά. Εδώ είναι η τέχνη. Και συνάμα η ελευθερία. Στην έκφραση. Και η έκφραση συμπαρασύρει και σώμα και... νου. Που ο νους με τη σειρά του συμπαρασύρει το συναίσθημα. Και για να υπάρξει συναίσθημα χρειάζεται μια εγκεφαλική καταγραφή. Μια μνήμη. Που είτε υπάρχει αναλλοίωτη, είτε ανακαλείται από πιο βαθιές και (ποιητικά θα λέγαμε) σκοτεινές περιοχές του εγκεφάλου. Και όλα αυτά σε μια συνεχή κυκλική διαδρομή.

Θα σταθώ μόνο σε μία λέξη: ελευθερία. Για την οποία και η νόηση και η διανόηση πολύ ασχολήθηκαν, καθώς επίσης και η ποίηση. Τολμώ να πω, πως ό,τι ειπώθηκε ή λέγεται, και ό,τι γράφτηκε - σε πεζό ή ποιητικό λόγο, έχει ως βαθύτερο στόχο την ελευθερία. Χύθηκε αίμα για την ελευθερία. Γράφτηκαν τα πάντα για αυτήν ουσιαστικά και μεταφορικά / συμβολιστικά. Όλα για το πώς αυτή η ψυχή και ο νους μπορούν να εκφράζονται ελεύθερα. Και η αγάπη, ελευθερία είναι. Από τα δεσμά του εγωισμού μας. Και ο έρωτας ελευθερία οφείλει να είναι. Από τα δεσμά του εκπολιτισμού μας. Πόσο όμως ελεύθεροι είμαστε; Και πόσο μάταιη είναι η ζωή μας, όταν διαπιστώσουμε ότι ελεύθεροι δεν ήμασταν ποτέ. Μήτε θα καταφέρουμε να είμαστε. Όσο σκεφτόμαστε σαν να είμαστε κάποιοι άλλοι. Όσο είμαστε έλλογα ορθοί, με την κοινά αποδεκτή, θρησκόληπτη (κι όχι Θεϊκή), εκπολιτισμένη λογική. Όσο δεν είμαστε... ΠΟΙΗΤΕΣ δηλαδή.

Και η Τρισεύγενη, εκείνου του σπουδαίου του "12λογου του γύφτου" ποιητή, του Παλαμά, τί είναι άραγε; Κι ο κόσμος γύρω της, τί; Αυθαίρετα συμπεράσματα για να οδηγηθούμε σε μια αυθαιρεσία, έλλογα συναισθηματικής παραστατικότητας.

Σπύρος Κολιαβασίλης

 

Θεατρολογική Προσέγγιση

«Κρίμα στα φτερά που ονειρεύτηκα» ψιθυρίζει η Νύφη του Λόρκα, η Ιουλιέττα του Σαίξπηρ. «Κρίμα στα φτερά που ονειρεύτηκα», φωνάζει η Αντιγόνη του Σοφοκλή, η Αδέλα, η Αρετούσα, η Νόρα. «Κρίμα στα φτερά που ονειρεύτηκα» λέει ηττημένη η Τρισεύγενη. Μια στρατιά ηρωίδων από τα γεννοφάσκια της δραματουργίας που προσπαθούν να ταιριάξουν του κόσμου τους μα που πνίγονται στην πεζότητα, τον συντηρητισμό και την κανονικότητα του. Δεν είναι όλες οι ομορφιές του κόσμου τούτου λένε οι ποιητές, κι ονομάζουν ξωτικά και νεράιδες όσες τις φέρουν και δεν του ταιριάζουν. Νεράιδα, ξωτικό, άγαλμα, Βελζεβούλ, οι γυναίκες που σκέφτονταν πέρα από τα όρια της κοινωνίας τους από την Αντιγόνη μέχρι σήμερα απαντώντας στο προσωπικό τους δίκιο, εκείνο που τους επιτρέπει την ιδιοκτησία του ονόματος, του σώματος και της τύχης τους και που παλεύουν αυτό το δίκιο να ανοίξει, να επεκταθεί, να ανήκει σε όλους.

Κι ο κόσμος έχει αλλάξει, μα το ζητούμενο όχι. Το ζητούμενο θα είναι πάντα μια κοινωνία που θα αποδέχεται την όποια ομορφιά, την ομορφιά και τη μοναδικότητα του καθενός να ανθίζει ελεύθερα.

Ο Παλαμάς έγραψε αυτό το συμβολικό ποιητικό δράμα προσθέτοντας το στο μακρύ κατάλογο των έργων του θεάτρου των ιδεών . Δεν ονειρευόταν να το δει στη σκηνή. Ίσως το απευχόταν. Ίσως πάλι απογοητεύτηκε. Καλύτερα να διαβάζεται το δράμα, έλεγε. Πού θα ήμασταν αλήθεια τώρα αν ακολουθούσαμε την άποψή του; Τι θα γινόταν με τις Τρισεύγενες και τις Γέρμες του κόσμου; Η ποίηση είναι η ψυχή του λαού. Όχι ξωτικό και βελζεβούλ. Μα γη και χώμα και σανίδι.

Σοφία Γκίτζου