Ο Ζιλ και η Νύχτα

Αρχείο Παίχτηκε από 09/10/2019 έως 02/01/2020
στο Από Μηχανής

2ος χρόνος παραστάσεων
Διάρκεια: 150'
Συγγραφέας: Hugo Claus
Μετάφραση: Μαρία Ευσταθιάδη
Σκηνοθέτης: Νίκος Χατζηπαπάς
Ερμηνεύουν: Νίκος Χατζηπαπάς

Περιγραφή

Το έργο «Ζιλ και η νύχτα» του Hugo Claus, που απέσπασε το χειροκρότημα κοινού και κριτικών και χαρακτηρίστηκε ως “απόλυτος υποκριτικός άθλος”, σε σκηνοθεσία – ερμηνεία: Νίκου Χατζηπαπά, επιστρέφει για 2η σεζόν κάθε Τετάρτη στις 18:00 και κάθε Πέμπτη στις 21:00 στο Από Μηχανής Θέατρο (Ακαδήμου 13, Αθήνα).

Περισσότερα

Ταξίδι στη σκοτεινή πλευρά

“Το Ιερό Τέρας” - Η απολογία του Ζιλ Ντε Ραι στην Ιερά Εξέταση

 Η παράσταση είναι κατάλληλη άνω των 18 ετών

Ο Ούγκο Κλάους είναι σίγουρα ο σημαντικότερος Φλαμανδός συγγραφέας του αιώνα μας. Μυθιστοριογράφος και διηγηματογράφος είναι επίσης ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και ζωγράφος. Μαζί με τον Κούντερα ήταν οι επικρατέστεροι υποψήφιοι για το Νόμπελ του 1997.

Τα θεατρικά του έργα τα διακρίνει η πολυμορφία, όπως ολόκληρο το υπόλοιπο έργο του. Δεν έπαψε ποτέ να προκαλεί, να ασκεί κριτική στην Καθολική Εκκλησία και να κατακρίνει τον ψευδή λόγο της εξουσίας στην πατρίδα του. Ο ρεαλισμός, η ωμότητα, τα σατιρικά στοιχεία, οι αναπάντεχες καταστάσεις, η τρέλα, οι σεξουαλικές παρεκτροπές και μία βαθιά γνώση της ανθρώπινης πολυπλοκότητας, χαρακτηρίζουν το έργο του.

Το έργο “Ο Ζιλ και η Νύχτα” αναφέρεται στο φαινόμενο Ζιλ Ντε Ραι (1404-1440), Στρατάρχη της Γαλλίας και συντρόφου της Ζαν ντ' Αρκ. Η μοναδικότητα και κυρίως το μυστήριο της προσωπικότητάς του Ζιλ Ντε Ραι είναι φυσικό να ερεθίσουν την περιέργεια και να εξάψουν τη φαντασία πάσης φύσεως καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων και του Ούγκο Κλάους. Το τέρας που ονομάζεται Ζιλ ντε Ραι αντίθετα με τον Μαρκήσιο ντε Σαντ, που εύκολα θα υποστήριζε κανείς ότι ωχριά μπροστά του, είναι ένα πρόσωπο εντελώς άγνωστο στην Ελλάδα.

Πρόκειται για την απολογία του Ζιλ ντε Ραι στο εκκλησιαστικό δικαστήριο της Νάντης, που τον καταδίκασε σε θάνατο με αγχόνη και πυρά το 1440. Στην υπόθεση αυτή το Καλό και το Κακό συνυπάρχουν μέχρι συγχύσεως. Η συγκλονιστική απολογία του Ζιλ Ντε Ραι, ενώπιον της Ιεράς Εξέτασης και η δημόσια εξομολόγηση του αποτελεί ένα ανελέητο κατηγορώ, που τον οδηγεί στην έσχατη ταπείνωση και τον βίαιο εκμηδενισμό.

Τα πρακτικά αυτής της δίκης έχουν σωθεί στο ακέραιο, όπως άλλωστε και τα αντίστοιχα της πολιτικής δίκης, που όμως έχουν μικρότερο ενδιαφέρον και μεταφέρθηκαν από τα λατινικά στα γαλλικά από τον Pierre Klossowski. Εκεί είναι συγκεντρωμένα μαζί με τις καταθέσεις των μαρτύρων, ένα αναλυτικό χρονολόγιο, μία μεγάλη εισαγωγή και σημειώσεις του Georges Bataille σε έναν τόμο που κυκλοφόρησε το 1965 με τη δική του εκδοτική επιμέλεια.

Στο κείμενο του Ούγκο Κλάους που γράφτηκε το 1989, εκτός ίσως από τις επαναλαμβανόμενες αναφορές στη Ζαν ντ’ Αρκ και τους εσωτερικούς μονολόγους, τα όσα εξωφρενικά λέγονται, δεν προέρχονται από την αχαλίνωτη φαντασία του συγγραφέα, χωρίς αυτό να μειώνει με οποιονδήποτε τρόπο τη λογοτεχνική αξία του κειμένου, αλλά είναι πιστή μεταφορά των πρακτικών της εκκλησιαστικής δίκης.

Georges Bataille  γράφει στο κείμενό του με τίτλο “Το Ιερό Τέρας”: “Ο Ζιλ ντε Ραι οφείλει τη φήμη του στα εγκλήματα του. Υπήρξε όμως πράγματι όπως υποστηρίχθηκε από τους πιο ειδεχθείς εγκληματίες όλων των εποχών; Το έγκλημα είναι ίδιον αποκλειστικά και μόνο του ανθρώπινου είδους. Αποτελεί όμως, κυρίως την κρυμμένη του όψη, τη μυστική και ανεξιχνίαστη. Το έγκλημα κρύβεται και εκείνο που μας διαφεύγει είναι το πιο φρικτό (…)  Ο Ζιλ ντε Ραι είναι ένας τραγικός εγκληματίας. Η αρχή που διέπει την τραγωδία είναι το έγκλημα και ο εγκληματίας αυτός υπήρξε Ίσως περισσότερο από κάθε άλλον ένα πρόσωπο τραγωδίας (…) Είναι φυσικό το έγκλημα να προτιμά τη νύχτα. Χωρίς αυτήν δεν θα ήταν έγκλημα. Όμως όσο πιο σκοτεινή είναι η νύχτα τόσο η φρίκη της θέλει να βγει στο φως του ήλιου”.

Ο Ζιλ ντε Ραι συγκαταλέγεται στους δέκα μεγαλύτερους κατά συρροή δολοφόνους όλων των εποχών. Ονειρεύτηκε ένα ταξίδι δίχως τέλος που θα τον έσωζε. Αρκέστηκε όμως στην πρόθεση. Ακόμα και τις τελευταίες μέρες της ελευθερίας του συνέχιζε να αποκεφαλίζει παιδιά.

Ο Ζιλ Ντε Ραι οδηγήθηκε σε δίκη με κατηγορίες για ανθρωποκτονία, σοδομισμό, συμμετοχή σε αίρεση και άσκηση μαύρης μαγείας. Καταδικάστηκε σε θάνατο δι’ απαγχονισμού και κάψιμο στην πυρά. Στις 26 Οκτωβρίου του 1440, ο Ζιλ Ντε Ραι κρεμάστηκε. Το σώμα του διαμελίστηκε, κάηκε και η τέφρα δόθηκε σε συγγενικά πρόσωπα για να ταφεί.

Πεντακόσια χρόνια μετά την εκτέλεση του Ζιλ Ντε Ραι, ιστορικοί αποφάσισαν να ανοίξουν ξανά την υπόθεση, ώστε να επιβεβαιώσουν την ενοχή του, η οποία τον οδήγησε στο θάνατο. Έπειτα από ενδελεχή έρευνα, ένας δικαστής έκρινε ότι ο Ραι ήταν αθώος για τις δολοφονίες, παρότι ομολόγησε. Όπως τόνισε, ο Ραι είχε γίνει πιθανότατα στόχος άλλων ευγενών, επειδή αρνήθηκε να παραχωρήσει την ιδιοκτησία του. Παρά την απόφαση του δικαστή το 2013, πολλοί εξακολουθούν να πιστεύουν στην ενοχή του.

Σημείωμα του σκηνοθέτη:"Για να ανέβεις στον Παράδεισο πρέπει να πάρεις φόρα από την Κόλαση" Νίκος Καζαντζάκης

Στο έργο “Ζιλ και η Νύχτα” συνυπάρχουν δύο πλαίσια, ένα πραγματικό και ένα φανταστικό. Το πραγματικό πλαίσιο προσδιορίζεται από την απολογία του Ζιλ ντε Ραι στην Ιερά Εξέταση το 1440. Ολόκληρο αυτό το πλαίσιο, όπου είναι και το κυρίαρχο, καλύπτοντας το 90% του έργου, βασίζεται στα πρακτικά του θρησκευτικού δικαστηρίου.

Το φανταστικό πλαίσιο αναφέρεται στις σκέψεις και σ’ έναν εσωτερικό διάλογο του Ζιλ Ντε Ραι με την Ιωάννα της Λωραίνης και τον δαίμονα Μπαρόν, που στην πραγματικότητα είναι ένας τραγικός μονόλογος που πηγάζει από τα πιο μύχια και σκοτεινά τοπία της ύπαρξής του. Ο Ζιλ ντε Ραι βρίσκεται έγκλειστος σε ένα κόσμο στο μεταίχμιο της αγιότητας και του πιο σκοτεινού και ειδεχθούς εγκλήματος, με μόνη διέξοδο τον πιο ταπεινωτικό και φρικτό θάνατο της κρεμάλας και της πυράς. Η ειλικρινής μεταμέλεια του Ζιλ ντε Ραι τον απαλλάσσει από τον αφορισμό που τον έτρεμε, αλλά τον οδηγεί στη θεαματική και λυτρωτική διαφυγή με θάνατο στην πυρά και την αγχόνη. Τα αποτρόπαια, εκλεπτυσμένα και ειδεχθή εγκλήματα του Ζιλ ντε Ραι τον κατατάσσουν σ’ ένα εκ των πλέον σκοτεινών και αποτρόπαιων κατά συρροή δολοφόνων όλων των εποχών.

Το έργο «Ζιλ και η νύχτα» έχει πολλαπλό ενδιαφέρον. Δικαστικό, θρησκευτικό, κυρίως ψυχογραφικό. Όλοι οι μελετητές του φαινομένου Ζιλ ντε Ραι αναρωτιούνται πώς ένας άνθρωπος σαν τον Ζιλ Ντε Ραι, από αυτό που ήταν, ένας θεοσεβούμενος, πιστός στο Χριστό και στην Ιωάννα, ένθερμος πατριώτης, που πολέμησε για την απελευθέρωση της Γαλλίας και έγινε Στρατάρχης, έφτασε στο αντίθετο απώτατο άκρο. Η ψυχογραφική ή και ψυχιατρική παράμετρος είναι από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία του έργου που μεταφράζονται και ως θεατρικό και ερμηνευτικό ενδιαφέρον. Το έργο “Ζιλ και η Νύχτα» είναι σύγχρονο και το θέμα του διαχρονικό: η αιώνια πάλη του καλού και του κακού των δημιουργικών και καταστροφικών δυνάμεων της ανθρώπινης νόησης. Πρόκειται για ένα πολύ σκληρό και ακραία τολμηρό έργο, στοιχείο που χαρακτηρίζει εξάλλου το συνολικό έργο του Ούγκο Κλάους, που δεν στερείται ωστόσο το χιούμορ, τις απροσδόκητες διακυμάνσεις και ακραίες μεταπτώσεις. Η πολιτική, κοινωνική πλευρά του έργου θα ήταν σοβαρή παράλειψη να αγνοηθεί, μια πλευρά που βρίσκεται στον πυρήνα του έργου. Ο ολοκληρωτισμός, η βία, ο πόλεμος και η θυσία της πιο αγνής και παιδικής αθώας ύπαρξης, στον βωμό του χρήματος αποτελούν δομικό συστατικό στοιχείο του έργου.

Νίκος Χατζηπαπάς

Συμμετοχή: Πάνος Λαμπρίδης
Γλυπτό: Κωστής Παπαδόπουλος
Βοηθός Σκηνοθέτη: Νέλη Αλκάδη
Φωτογραφίες: Κλεοπάτρα Σάρλη, Γιώργος Καζαντζόπουλος
Εκτέλεση Κοστουμιών: Λίτσα Κυρίτση
Δημόσιες Σχέσεις: Ράνια Παπαδοπούλου
Παραγωγή: Labillusions - Helix Theatre

Η σελίδα της παράστασης στο facebook: https://www.facebook.com/zilkaiinychta/

Φωτογραφίες

20 ΣΧΟΛΙΑ

  1. Υποβλητικό σκηνικό που δημιουργεί την κατάλληλη ατμόσφαιρα, έξοχη ερμηνεία. Κείμενο πολύ καλά μεταφρασμένο και επίκαιρο μολονότι αναφέρεται σε μια δήθεν ιστορικά ξεπερασμένη εποχή. Ευχαριστούμε για την πρόσκληση.

  2. Εντυπωσιακή ερμηνεία! Θεωρώ ότι ο κος Χατζηπαππάς απέδωσε το χαρακτήρα του Ζιλ με τον καλύτερο τρόπο. 2,5 ώρες που πραγματικά σε ταξιδεύουν στα δύσκολα εκείνα χρόνια, τα χρόνια της Ιωάννας της Λωρραίνης, στον 15ο αιώνα στη Γαλλία, μέσω ενός συγκλονιστικού μονολόγου. Ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση Θεατρομάνια.

  3. Πολύ ωραία παράσταση! Δυνατή! Έκανε κοιλιά λίγο πριν το διάλειμμα, αλλά μετά επανήλθε πολύ δυναμικά με συγκλονιστικό τέλος! Ευχαριστώ τη θεατρομάνια που μου δόθηκε η ευκαιρία να γνωρθσω τον Ζιλ και την τότε εποχή! Συγκλονιστική και η ερμηνεία του ηθοποιού που ιδιαίτερα στο δεύτερο μισό της πσράστασης σου δημιουργούσε πολλά αντικρουόμενα συναισθήματα! Παράσταση που αξίζει να δείτε, ακκμα και σν δεν εμπίπτει στα γούστα σας!

  4. Ευχαριστώ Θεατρομανια!
    Ηταν μια αρκετα καλη παρασταση, με ενα πολυ καλο 2ο μερος και επιλογο. Προκειται για ενα ταξιδι, απο την απογοητευση, την απαξιωση του ανθρωπινου ειδους και την αρνηση, στην ειλικρινη συνειδητοποιηση των φριχτων αδυναμιων του ανθρωπου και την αποδοχη του εαυτου. Στο ταξιδι αυτο, μετεχει με την ψυχη του και ο θεατης, χαρις στον κ. Χατζηπαππα, ο οποιος με την ερμηνεια- αθλο αυτη, μας μεταφερει ευστοχα τον ψυχισμο του πρωταγωνιστη. Στα αρνητικα, θα ηταν καλυτερο για την παρασταση η διαρκεια να ηταν μικροτερη, ιδιαιτερα του πρωτου μισου. Τη συστηνω σε οποιονδηποτε εχει ενδιαφερον για το ιστορικο αυτο προσωπο (οπως καλο θα ειναι για την παρακολουθηση της παραστασης να ξερει ο θεατης ποιος ειναι ο Ζιλ ντε Ραι και ποια τα εγκληματα του) και ειναι ετοιμος να πρακολουθησει ενα ιδιαιτερα σκοτεινο και σκληρο κειμενο.

  5. Εξαιρετική παράσταση. Ένα κείμενο δυνατό, αιρετικό, σκοτεινό σε μεταφέρει στην τότε εποχή, μέσα στο εκκλησιαστικό δικαστήριο. Ένας ήρωας μαύρος, αποτρόπαιος, απεχθής, φρικιαστικός αποδόθηκε τόσο τέλεια από τον κύριο Χατζηπαππά ο οποίος παρέδωσε σεμινάριο υποκριτικής. Η φαινομενικά μεγάλη διάρκεια της παράστασης πέρασε σα νερο, αφού είσαι καθηλωμένος με την εξαιρετική ερμηνεία. Πολλά συγχαρητήρια!!!

  6. Φιλότιμη προσπάθεια του ηθοποιού, πραγματικά απορώ πως θυμόταν τόσο πολλά λόγια. Λιτή και συμβατική σκηνοθεσία. Δυστυχώς η μεγάλη διάρκεια και η δύσκολη θεματολογία με κούρασαν. Εγκυκλοπαιδικά είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον.ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση.

  7. Ευχαριστούμε πολύ για την πρόσκληση.
    Εξαιρετικός ο Κος Χατζηπαππάς, πραγματικός άθλος η προσπάθειά του! Ιδιαίτερη παράσταση, εκπληκτικό κείμενο.
    Αξίζει να το δείτε, αλλά λόγω της μεγάλης διάρκειας και του απαιτητικού κειμένου, μην πάτε κουρασμένοι για να μπορέσετε να το απολαύσετε.

  8. Εκπληκτική ερμηνεία. Ρεσιτάλ ηθοποιίας από τον κο Χατζηπαππά σε ένα αρκετά δύσκολο κείμενο. Θα βοηθούσε αρκετά αν είχε λίγο μικρότερη διάρκεια. Αξίζει να το δείτε απλά και μόνο για να απολαύσετε αυτή την ερμηνεία. Ευχαριστώ Θεατρομάνια.