Αναφορά σε μια Ακαδημία

Διάρκεια: 80'
Συγγραφέας: Φραντς Κάφκα
Μετάφραση: Ιωάννα Μεϊτάνη
Σκηνοθέτης: Σάββας Στρούμπος
Σκηνογραφία: Σπύρος Μπέτσης
Κοστούμια: Σάββας Στρούμπος, Ρόζυ Μονάκη
Φωτισμοί: Κώστας Μπεθάνης
Ερμηνεύουν: Έλλη Ιγγλίζ, Έβελυν Ασουάντ, Ρόζυ Μονάκη, Άννα Μαρκά – Μπονισέλ, Μπάμπης Αλεφάντης, Γιάννης Γιαραμαζίδης, Ντίνος Παπαγεωργίου

Περιγραφή

Η παράσταση του έργου του Φραντς Κάφκα «Αναφορά για μια Ακαδημία», που παρουσιάζεται από την Ομάδα Σημείο Μηδέν σε σκηνοθεσία Σάββα Στρούμπου, μετά από την επιτυχημένη παρουσίασή της σε Καβάλα και Θεσσαλονίκη, επιστρέφει στην Αθήνα!

Από την Παρασκευή 11 Φεβρουαρίου και κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 21.00 και κάθε Κυριακή στις 20.00 (εκτός από 27/2) συνεχίζει πορεία της στο «Θέατρο Άττις-Νέος Χώρος».

Περισσότερα

Λίγα λόγια για το έργο

Ο κεντρικός ήρωας του διηγήματος του Φραντς Κάφκα «Αναφορά σε μια Ακαδημία» είναι ο πίθηκος Rotpeter. Μια ομάδα κυνηγών της εταιρείας Χάγκενμπεκ τον πυροβόλησε σε μια ζούγκλα της Χρυσής Ακτής, καθώς πήγαινε με την αγέλη του να πιούν νερό. Δέχτηκε δύο σφαίρες με αποτέλεσμα τον ευνουχισμό του. Κατόπιν, τον αιχμαλώτισαν, τον μετέφεραν στο πλοίο τους και τον έκλεισαν σε ένα κλουβί. Αυτός, σε κατάσταση σοκ, έχοντας χάσει τη μνήμη της ως τώρα ζωής του, πάσχισε να διαφύγει. Τότε άρχισε να παρατηρεί αυτούς που ήταν γύρω του, τους εξαθλιωμένους και από-ανθρωποιημένους σκλάβους/ναύτες της εταιρείας Χάγκενμπεκ και προσπάθησε να τους μιμηθεί. Οι άνθρωποι με τη σειρά τους, παίζοντας με το άγριο ζώο, άρχισαν να το βασανίζουν. Οι ναύτες έχοντας αποδεχθεί την καταπίεση που υφίστανται αυτοί οι ίδιοι, με χαρακτηριστική άνεση την ασκούσαν με τη σειρά τους σε ένα ήδη τραυματισμένο και ανήμπορο άγριο ζώο. Όταν το καράβι έφτασε στο Αμβούργο ο Rotpeter μπορούσε να διαλέξει ανάμεσα στο ζωολογικό κήπο και το βαριετέ (μουσικό θέατρο). Διάλεξε το βαριετέ. Ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του στην ανθρώπινη συμπεριφορά και πλέον παρουσιάζει ως περφόρμανς την ίδια τη διαδικασία του βίαιου εξανθρωπισμού του.

Σκηνοθετικό Σημείωμα:

Η Αχερουσία Λίμνη του Σώματος και η Διονυσιακή Κρύπτη*

ὡυτὸς δὲ Ἀίδης καὶ Διόνυσος, ὅτεῳ μαίνονται καὶ ληναΐζουσιν”

Ηράκλειτος

Στο σώμα μας υπάρχει μία κρύπτη. Βρίσκεται στον “κάτω κόσμο” του σώματος. Εκεί είναι ο Διόνυσος. Περιμένει τη λύτρωσή του. Μπροστά στην Αχερουσία Λίμνη, στην γκρίζα ζώνη της εσωτερικής εξορίας του. Αυτή είναι η περιοχή όπου γράφει ο Φραντς Κάφκα. Η Αχερουσία Λίμνη του σώματος, σε μία Νέκυϊα χωρίς τέλος. Ο πίθηκος - άνθρωπος – ηθοποιός στην “Αναφορά” αφηγείται τη διαδικασία αυτής της εσωτερικής εξορίας. Το μουσικό του θέατρο επίσης. Ο άνθρωπος που ήταν πίθηκος γίνεται ηθοποιός για να μπορεί να εκφράζει το τραύμα του, για να μην πάψει ποτέ να μιλάει γι’ αυτό. Η θεατρική και μουσικότροπη έκφραση του τραύματος αποτελεί μια πρόσκαιρη λύτρωση. Το χιούμορ του είναι πάντα πένθιμο και αυτοσαρκαστικό γιατί γεννιέται από το τραύμα. Ένα υφέρπον ρεύμα τραγικότητας διαπερνά την Αναφορά του, χωρίς ποτέ να χάνεται η λάμψη της μουσικότητας και της θεατρικότητας.

Να κατέβουμε μαζί με τον Κάφκα ως την Αχερουσία Λίμνη του σώματος. Να αφηγηθούμε μαζί του την ιστορία του βίαιου εξανθρωπισμού της ζωικής ενέργειας του κάθε ανθρώπου, κατά βάση του ίδιου μας του εαυτού. Να κοιτάξουμε κατάματα την κρύπτη όπου βρίσκεται αποδιωγμένος ο Διόνυσος μέσα μας. Να τολμήσουμε να ανοίξουμε αυτή την πόρτα. Ας αναρωτηθούμε γιατί γίναμε ηθοποιοί κι εμείς οι ίδιοι. Ποιό τραύμα αφηγούμαστε; Ποια αγωνία είναι αυτή που εκφράζουμε; Η ψυχοσωματική αυτή διαδικασία μπορεί να μας οδηγήσει ως την εξέγερση του σώματος, κατάσταση κατά την οποία το σώμα παράγει την ίδια του την ελευθερία.

Σάββας Στρούμπος

Ίος, 12/8 – Αθήνα 29/8/2020

*Η έννοια της κρύπτης αναπτύσσεται διεξοδικά από την Κατερίνα Μάτσα στο βιβλίο της “Το Αδύνατο Πένθος και η Κρύπτη”, Άγρα 2012

Ηχητικό τοπίο: Λεωνίδας Μαριδάκης

Φωτογραφίες: Αντωνία Κάντα

Επικοινωνία παράστασης: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας

Με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού

Περισσότερες πληροφορίες για την Ομάδα Σημείο Μηδέν, τους συντελεστές και τις παραστάσεις που έχει παρουσιάσει, μπορείτε να βρείτε στο www.simeiomiden.gr

Φωτογραφίες

Βίντεο

2 ΣΧΟΛΙΑ

  1. Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή

    Η Ομάδα Σημείο Μηδέν συνεχίζει την ερευνητική της εργασία πάνω στο έργο του Φραντς Κάφκα με το διήγημα “Αναφορά σε μια Ακαδημία” που θα παρουσιάζεται από τις 19 Νοεμβρίου, κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 21.00 και κάθε Κυριακή στις 20.00 στο Θέατρο Άττις-Νέος Χώρος.

    Στον σκηνικό χώρο μαύρες φιγούρες με διαφορετικές εκφράσεις, θεατές στην πορεία της «εξέλιξης» του ανθρώπου, του τραυματισμού του, της αιχμαλωσίας του, του συμβιβασμού του για να επιβιώσει. Η σκηνική εγκατάσταση είναι του Σπύρου Μπέτση. Παρατηρητές του εξευτελισμού του, της επίπονης μάχης του μέχρι το τέλος της παράστασης, είτε αυτή είναι μια θεατρική παράσταση, είτε η παράσταση της ίδιας της ζωής. Περνά από όλες τις δοκιμασίες μέχρι να εξανθρωπιστεί.

    Ο κεντρικός ήρωας του διηγήματος του Φραντς Κάφκα «Αναφορά σε μια Ακαδημία» είναι ο πίθηκος Ροτπέτερ(Rotpeter). Έμμεση, αλλά σαφή τελικά αναφορά στον ίδιο τον άνθρωπο.

    Ο Rotpeter πυροβολήθηκε από μια ομάδα κυνηγών της εταιρείας Χάγκενμπεκ μέσα σε μια ζούγκλα της Χρυσής Ακτής, καθώς πήγαινε με την αγέλη του να πιούν νερό. Αυτό και μόνο, η ενέδρα ενός ανέντιμου συστήματος, που πλέκεται γύρω του, ζητώντας από αυτόν να υπερβεί τη φύση του, είναι μια πλεκτάνη ενός καπιταλιστικού συστήματος που ικανοποιείται και διασκεδάζει με θεάματα με άγρια ζώα, που είτε τα θέλει αιχμάλωτα στο κλουβί είτε γελοίους διασκεδαστές σε τσίρκο. Δυστυχώς αυτό έχει προεκτάσεις και στην ανθρώπινη πραγματικότητα, μιας και η συμπεριφορά αναπαράγεται από τον ισχυρότερο στον αδύναμο.

    Όλοι οι ηθοποιοί εμφανίζονται στη σκηνή με χαμόγελο, όπως ξεκινά πάντα μια παράσταση, όπως αρχίζει η ζωή.

    Ο εξανθρωπισμένος πίθηκος έχει κληθεί για να δώσει μιαν ανάμνηση της άγριας ζωής του ως πίθηκος. Θυμάται ότι δέχτηκε δύο σφαίρες με αποτέλεσμα να ευνουχιστεί. Κατόπιν, τον αιχμαλώτισαν, τον μετέφεραν στο πλοίο τους και τον έκλεισαν σε ένα κλουβί. Εκεί τον βασάνισαν και τον διέταξαν να μην ακουμπά στα κάγκελα, όπου εκείνος ακουμπούσε, προσπαθώντας μάταια να διαφύγει. Μέσα στο κλουβί τρελαίνεται, φωνάζει, πέφτει κάτω.

    Μέσα από το κλουβί παρατηρούσε, τους ανθρώπους της εταιρείας Χάγκενμπεκ, αυτούς τους σκλάβους με το ανθρώπινο πρόσωπο, αυτά τα εξαθλιωμένα ανδρείκελα, που ξεσπούσαν πάνω του τα παθήματά τους, τα απωθημένα τους, καθώς ένιωσαν πιο δυνατοί, χαλίφηδες στη θέση του χαλίφη, αυτή η γνωστή κυλιόμενη σχέση μεταξύ εξουσιαζόμενου και εξουσιαστή που παρατηρούμε στις «Δούλες» Ζενέ. Ξεθύμαιναν έτσι την καταπίεση και τον εξευτελισμό, που οι ίδιοι είχαν δεχτεί και αυτό λειτουργούσε για εκείνους σαν αυτοθεραπεία.

    « Η δικιά σας πιθηκίσια υπόσταση αποκλείεται να απέχει περισσότερο απ’ ό,τι η δική μου από τη δική σας ανθρώπινη». Αυτό και μόνο τα λέει όλα!

    Όταν το καράβι έφτασε στο Αμβούργο ο Rotpeter προικισμένος με ιδιαίτερες μιμητικές ικανότητες μπορούσε να διαλέξει ανάμεσα στο ζωολογικό κήπο και το βαριετέ (μουσικό θέατρο). Εκείνος διάλεξε το βαριετέ. Αντικαθιστά τον προκάτοχό του, που είχε πεθάνει. Το μόνο που τον διαχωρίσει από τον προηγούμενο είναι ένας κόκκινος λεκές στο μάγουλο. Ουδείς αναντικατάστατος. Άλλος ένας άγριος πίθηκος για τη θέση του προηγούμενου.

    Ένας ήχος τον κάνει να ανακαλέσει τον ασεβή πυροβολισμό του ανθρώπου. Κατεβάζει το παντελόνι του για να δείξει τον πυροβολισμό στο επίμαχο σημείο, πυροβολισμός που του αφαιρεί τη φύση του. Ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του στην ανθρώπινη συμπεριφορά και πλέον παρουσιάζει ως περφόρμανς την ίδια τη διαδικασία του βίαιου εξανθρωπισμού του. Η εκπαίδευση σκληρή, ένα άλλο είδος βασανιστηρίου. Ο εκπαιδευτής του τρώει και μετά τρίβει χαμηλά την κοιλιά του, ενοχλώντας το άμοιρο ζώο, που μόνο αν μάθει γρήγορα και εκπαιδευτεί θα κερδίσει την ελευθερία του. Πως είναι δυνατό να φερθεί ο άνθρωπος στη φύση άρα και στον εαυτό του με αυτόν τον τρόπο;

    Όλοι οι ηθοποιοί Έλλη Ιγγλίζ, Έβελυν Ασουάντ, Ρόζυ Μονάκη, Άννα Μαρκά – Μπονισέλ, Μπάμπης Αλεφάντης, Γιάννης Γιαραμαζίδης, Ντίνος Παπαγεωργίου περνούν από τη θέση του Rotpeter, με εκπληκτικές ερμηνείες, με τους κατάλληλους ήχους, το βλέμμα και την κίνηση εκφέροντας την υπέροχη μετάφραση της Ιωάννας Μεϊτάνη. Όλα συντονισμένα με τον γνωστό πια τρόπο από τον Σάββα Στρούμπο. Οδηγεί τους ηθοποιούς του σε έναν μαγευτικό διονυσιασμό που συνεπαίρνει τους θεατές και τους προβληματίζει εκ των έσω.

    Πάνω στη σκηνή αποκαλύπτεται, απογυμνώνεται, με όρους μουσικού θεάτρου. Δημιουργεί το βαριετέ του τραύματος. Μεταδίδει τη γνώση αυτού του βιώματος της σύλληψης και του εξανθρωπισμού του και επιμένει να το ζει ξανά και ξανά, να θυμάται ξανά και ξανά. Γίνεται προσομοίωση πιθήκου και ανθρώπου, μια πιθηκίσια τρέλα που δέχεται εκπαίδευση. Ο Rotpeter, ένα ζωανθρώπινο ανδρόγυνο, διαχρονικό ον στη σκηνή του θεάτρου και της ζωής χορεύει και τραγουδά αφηγούμενο το τραύμα του. Σαρκάζει τους πάντες και τα πάντα, αυτοσαρκάζεται, καταδεικνύει τη βία που υπέστη.

    Μια παράσταση με απλά φαινομενικά υλικά, βαθειά σκέψη και έντονη δημιουργική εργασία, που συναρπάζει.