Ιταλική νύχτα

Διάρκεια: 90'
Συγγραφέας: Έντεν φον Χόρβατ
Μετάφραση: Παντελής Φλατσούσης
Δραματουργική επεξεργασία: Παναγιώτα Κωνσταντινάκου
Σκηνοθέτης: Παντελής Φλατσούσης
Σκηνογραφία: Δανάη Ελευσινιώτη
Κοστούμια: Βασιλεία Ροζάνα
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Ερμηνεύουν: Αντώνης Αντωνόπουλος, Γιάννης Δενδρινός, Κατερίνα Λάττα, Θεανώ Μεταξά, Δημήτρης Μηλιώτης, Προμηθέας Nerattini – Δοκιμάκης, Μαριάνθη Παντελοπούλου, Βασίλης Σαφός

Περιγραφή

Λόγω αυξημένης ζήτησης το διήμερο 10 και 11 Απριλίου για την ''Ιταλική Νύχτα'' του Ödön von Horvath, σε σκηνοθεσία Παντελή Φλατσούση, προστέθηκε μία ακόμα τελευταία παράσταση, την Τετάρτη 24 Απριλίου στις 21:00

Περισσότερα

Είναι Κυριακή πρωί σε κάποια μικρή πόλη της Νότιας Γερμανίας και τα μέλη της τοπικής οργάνωσης του δημοκρατικού κόμματος συγκεντρώνονται στο στέκι τους, το εστιατόριο του Josef Lehninger, για να οργανώσουν την ιταλική νύχτα που θα γίνει στο ίδιο μέρος εκείνο το βράδυ. Όμως, μία δυσάρεστη έκπληξη τους περιμένει: λίγο πριν την ανακοινωμένη ''δημοκρατική'' ιταλική βραδιά το εστιατόριό του Josef, θα φιλοξενήσει μια γερμανική μέρα, διοργανωμένη από την τοπική ομάδα φασιστών. Και τώρα πώς πρόκειται να αντιδράσουν οι δημοκρατικοί;

''Μου 'ρχεται στο μυαλό η τουαλέτα του μαγαζιού μου. Βλέπεις, παλιά γράφανε στον τοίχο μόνο ερωτικά μηνύματα, μετά στον πόλεμο, όλο πατριωτικά και τώρα όλο πολιτικά – μου φαίνεται, ότι αν δεν ξαναγράψουνε πάλι τα ερωτικά ο λαός μας δεν θα ξαναγίνει υγιής.''

H «Ιταλική Νύχτα», το έργο που έδωσε το βραβείο Κλάιστ στον Έντεν φον Χόρβατ, μεταφράζεται και ανεβαίνει για πρώτη φορά στη Ελλάδα, στη Β’ Σκηνή του Θεάτρου Οδού Κεφαλληνίας, από τον Παντελή Φλατσούση με μία ομάδα νέων και ταλαντούχων ηθοποιών, αλλά και έμπειρων και καταξιωμένων συνεργατών. Πρόκειται για την τρίτη σκηνοθετική του δουλειά μετά το «Λεόντιος & Λένα» του Γκέοργκ Μπύχνερ, που παρουσίασε στο ΚΕΤ και το «NO FUTURE!» με την Ομάδα Εφήβων και Νέων του ΔΗ.ΠΕ. ΘΕ Κοζάνης.

Γραμμένο το 1931, το έργο διαπραγματεύεται ευθέως την άνοδο του ναζιστικού κόμματος στην Γερμανία του μεσοπόλεμου, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις από όλο το πολιτικό φάσμα.

Γεννημένος στη Ριέκα της Αυστροουγγαρίας από αριστοκρατική οικογένεια, ο Χόρβατ άρχισε να γράφει από νωρίς, ενώ το 1922 μετακινήθηκε στο Βερολίνο. Στα τέλη της ίδιας δεκαετίας έκαναν την εμφάνισή τους τα πρώτα έργα του. Οι ήρωες του Χόρβατ είναι σχεδόν πάντα συνηθισμένοι άνθρωποι που βιώνουν τις συνέπειες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 1929: ανεργία, ανασφάλεια, η απειλή του πολέμου. Ο Χόρβατ φανερώνει  μέσα από τα πρόσωπα των έργων του, την επίδραση των κοινωνικών συνθηκών στα άτομα και τις σχέσεις τους, και πώς αυτές παράγουν ένα ευρύ φάσμα στάσεων, από την ενεργό ένταξη ή την υποταγή στον φασισμό ως την αντίσταση σε αυτόν, έχοντας πάντα ως όπλο μία λεπτή ειρωνεία προς κάθε πλευρά και το χαρακτηριστικό χιούμορ του, αφού στην πραγματικότητα τα έργα του μπορούν να διαβαστούν ως πικρές κωμωδίες.

Πώς επηρεάζουν οι πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές ανακατατάξεις τη ζωή των ανθρώπων; Πώς πρέπει να ζήσει κανείς την ζωή του, όταν οι εξελίξεις μοιάζουν να προλαβαίνουν κάθε του αντίδραση; Υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος; Ποια ήταν τα αίτια που οδήγησαν στην άνοδο του φασισμού την δεκαετία του 1930 στην Γερμανία; Η παράσταση στη Β’ Σκηνή του Θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας τον Φεβρουάριο του 2019 θα προσπαθήσει να εξερευνήσει αυτά τα ερωτήματα και τους πιθανούς παραλληλισμούς τους με τη σημερινή εποχή.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση & μουσική διδασκαλία: Ανρί Κεργκομάρ
Φωτογραφίες & Επιμέλεια video: Γιάννης Gizmo Μπερερής
Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Ρουσσιάκη

Φωτογραφίες

13 ΣΧΟΛΙΑ

  1. Λιτό λειτουργικό σκηνικό και σωστές επιλογές κοστουμιών. Ωραίες μελωδικές φωνές και καλές ερμηνείες από ηθοποιούς με πολύ κέφι για αυτό που κάνουν. Ιδιαίτερο-"δύσκολο" έργο με μηνύματα, αλλά κάποιες φορές κουραστικό. Έξυπνη η χρήση της οθόνης για ό,τι συμβαίνει στα παρασκήνια, αλλά πρόβλημα η χαμηλή ένταση της φωνής, που με δυσκολία ακούγεται, εκτός κι αν είναι σκηνοθετική άποψη με τη λογική ότι δεν ακούγεται καλά, επειδή συμβαίνει πίσω. Σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση.

  2. Ενα team ηθοποιων σαν καλοκουρδισμενες κουκλες, κινιοταν ομαδικα με χαρη, και τραγουδουσε το ιδιο τραγουδακι πολλες φορες - κουραζε η επαναληψη -. Κινηθηκανε ομορφα στο χωρο, ως συντονισμενα καρτουν!!
    Περασανε μηνυματα για την ελευθερια, το φασισμο, την επανασταση, τον αυταρχισμο, τη διασπαση, το μεγαλειο.. Λειτουργησε πολυ ομορφα το βιντεο που μας εδειχνε τα του παρασκηνιου, με μονο ασχημο τον χαμηλο ηχο που καποιες στιγμες δεν ακουγοταν. Θα προτιμουσα να ηταν μικροτερης διαρκειας, λογω συχνοτατων επαναληψεων και αυτοματοποιημενου τροπου παιξιματος(σκηνοθετικο..).

  3. Εξαιρετική παράσταση, απολαυστική με ιδιαίτερη αξιόλογη σκηνοθεσία , οι ηθοποιοί εξαιρετικοί λειτουργούν ως ένα σώμα, μεταδίδονται ουσιαστικά μηνύματα με έναν τρόπο που διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή. Ευχαριστώ Θεατρομάνια.

  4. Όλοι οι ηθοποιοι εξαιρετικοί και συντονισμενοι μεταξύ τους έπαιξαν σαν ένα σώμα , η ερμηνεία τους είχε σουρεαλιστικά και γκροτεσκο στοιχεία με επιτυχημένο αποτέλεσμα. Η σκηνοθεσία ευρηματική μου θύμισε την σκηνοθεσία του Krystian Lupa σε μικρογραφία, στην οποία χρησιμοποιήθηκε εκτός από την σκηνή , ένας οριοθετημενος χώρος που λειτουργούσε σε δεύτερο επίπεδο μέσα και πίσω απ' την κεντρική σκηνή και η πλοκή συνεχιζόταν και στα παρασκήνια μέσω της χρήσης online κάμερας και ταυτοχρονης προβολής του σε video wall. Ελπίζω να παιχτει ξανά το συγκεκριμένο έργο στα αθηναϊκά θέατρα αφού έγινε η αρχή.

  5. Ενθουσιάστηκα!Ευρηματική παράσταση που μέσα από κωμικά και διασκεδαστικά τεκναινομενα περνάει μηνύματα και μαθηματα ιστοριας.Η ομάδα των ηθοποιων αψογη και ταλαντουχα!Σκηνοθεσια
    αξιολογη και ενδιαφερουσα!Μπραβο!.

  6. «Μου 'ρχεται στο μυαλό η τουαλέτα του μαγαζιού. Παλιά γράφανε στους τοίχους όλο ερωτικά μηνύματα, μετά στον πόλεμο όλο πατριωτικά και τώρα όλο πολιτικά. Νομίζω ότι αν δεν ξαναγράψουνε πάλι τα ερωτικά ο λαός μας δεν θα γίνει υγιής»
    -Από το κείμενο του έργου, όσο κατάφερα να το αποστηθίσω.

    Παρακολούθησα την παράσταση την Πέμπτη 14-03-19. Πρώτο ανέβασμα του έργου στην Ελλάδα σε μετάφραση του ίδιου του σκηνοθέτη. Απορώ πως είχε παραμεληθεί τόσο αυτό το κείμενο αφού έχει όλα τα στοιχεία του καλού θεάτρου, άλλωστε για το συγκεκριμένο βραβεύτηκε ο Χόρβατ με το βραβείο Κλάιστ, ενώ η μάλλον ρεπορταζιακή αποτύπωση των τυπικών μικροαστών χαρακτήρων της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης αποδείχτηκε προφητική έπειτα από την ολοκληρωτική επικράτηση του ναζισμού, με τα γνωστά επακόλουθα.

    Ο συγγραφέας εστιάζει μάλλον στην αδράνεια των δημοκρατικών στοιχείων της εποχής να αντιπαρατεθούν σε αυτό που ερχόταν με σφρίγος. Αντίθετα δημοκράτες και προλετάριοι παραδομένοι στην τρυφηλότητα και στην εξυπηρέτηση ιδίων συμφερόντων, είτε εξαγοράζονται εκπληρώνοντας το μικροαστικό όνειρο (Καρλ), είτε υιοθετούν φασιστικές συμπεριφορές απέναντι στους οικείους τους (δημοτικός σύμβουλος) και πιο αδύναμους, με την απαραίτητη ομοιογένεια των πράξεών τους, είτε ξεπουλάνε ανθρώπινες αξίες για να μάθουν τον εχθρό(Μάρτιν).

    Μου πήρε λίγο χρόνο να το αντιληφθώ αλλά τελικά το βρήκα έξυπνο ότι ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί τους ίδιους ηθοποιούς για να αναπαραστήσει και τα δύο μέρη (φασίστες και δημοκράτες) με μόνο τα εισαγωγικά τραγουδάκια να τους διαφοροποιούν. Αρχικά αυτό δείχνει ότι θα είναι παράσταση συνόλου όμως στη συνέχεια κάποιοι χαρακτήρες ξεχωρίζουν μάλλον και λόγω της ταιριαστής ερμηνείας τους, με προεξάρχοντα τον Γιάννη Δενδρινό ως Δημοτικό σύμβουλο που προσφέρει την απαραίτητη κωμική πινελιά και υπογραμμίζει την ειρωνεία που διαπερνά όλο το έργο του Χόρβατ.

    Εύρημα η χρήση φιλμαρισμένων σκηνών για την αποτύπωση των τεκταινόμενων στο παρασκήνιο. Εμπλουτίζουν συνειρμικά την ανασφάλεια και τις συνεργίες των προσώπων της εποχής και η κοντινή εστίαση στα πρόσωπα των ηθοποιών μεταδίδει στον θεατή, μέρος της αγωνίας τους για επιβίωση. Ωστόσο λόγω του κακού ήχου κάποια σημεία δεν ακούγονται καλά.
    Λίγο τραβηγμένη αλλά εν τέλει πετυχημένη η σκηνή με τον τουρτοπόλεμο!

    Οι ηθοποιοί αποτελούν ένα φρέσκο σύνολο με άψογα δουλεμένη κίνηση και φωνή και εκφραστικότητα στα σημεία που το σύνολο υποχωρεί για την ανάδυση των πιο ιδιωτικών στοιχείων του κάθε ήρωα. Ζωντάνεψαν εξαιρετικά το πνεύμα του συγγραφέα, προς τιμήν τους για πρώτη φορά ever στο ελληνικό θεατρικό τοπίο, καθιστώντας την παράσταση ένα από τα διαμαντάκια της σεζόν.

    Και κάτι τελευταίο μιας και φέτος έχουν πολλή πέραση τα θεατρικά με αφηγηματικό πεδίο τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης (δύο του Χόρβατ, δύο του Μπρούκνερ,Μπροχ,Μπρεχτ,Γκρας) σαν αντιπαραβολή στην καθ’ ημάς ανάνηψη του ναζιστικού μορφώματος και επειδή διαβάζω περί του θηρίου και τη συμβίωση μαζί του, να πω ότι το δικό μας θηρίο καθιερώθηκε από το ίδιο το σύστημα και αποτελεί κομμάτι του, όπως άλλωστε και ο ναζισμός δεν ήρθε ουρανοκατέβατος αλλά ήταν ο μηχανισμός για την προώθηση των συμφερόντων της γερμανικής αστικής τάξης. Απωθώντας κανείς ΜΟΝΟ το θηρίο, καταλήγει να συμπορεύεται αγαστά με το συστημικό θηρίο χωρίς διέξοδο από τον επιβεβλημένο, ετερόνομο μονόδρομό των συμφερόντων της παγκόσμιας αστικής τάξης. Σίγουρα επικρατούν οι σημειολογικές διαφορές έπειτα από τον Β΄ Παγκόσμιο και το Ολοκαύτωμα, όμως στα της εποχής μας ο δυνάστης θα είναι πάντα δυνάστης αν εστιάσουμε να αποκρούσουμε μόνο έναν wannabe δυνάστη.
    Νικήτας Μ.

  7. Έργο που παίζετε για πρώτη φορά στην ΕΛΛΑΔΑ.Απο εναν ακρως πολιτικοποιημενο συγγραφέα. Και η επιτυχια της παραστασης έγκειται στην απόλυτη μεταφορά των πολιτικων καταστασεων του τότε στο σήμερα! !!! Θα μπορούσα να γράφω ώρες για την παράσταση και τα αμέτρητα θέματα που θίγει αλλά αφου ευχαριστησω την θεατρομανια για την πρόσκληση θα συμβούλευα να δουν την παράσταση όσο περισσότεροι .Δεν είναι εύκολη, σίγουρα αλλα στον καθένα μας κάτι θα αφήσει!!!!

  8. Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή

    Γραμμένο το 1931, το έργο διαπραγματεύεται την άνοδο του ναζιστικού κόμματος στην Γερμανία του μεσοπόλεμου, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις από όλο το πολιτικό φάσμα. Ο Χόρβατ εξετάζει τη νοοτροπία των μικροαστικών στρωμάτων που γίνεται το ιδανικό υπέδαφος του φασισμού: ξεπεσμός, ημιμάθεια, ατομικιστική έπαρση, νοσταλγία του «χαμένου παραδείσου», μίσος για την εργατική τάξη. Στην Ιταλική Νύχτα, ένα πιο ώριμο θεατρικό, φωτίζεται περισσότερο η εθελοτυφλία της δημοκρατικής παράταξης στη Γερμανία. Ο Χόρβατ δείχνει τη ρηχότητα της αστικοδημοκρατικής αντιπαράθεσης στο φασισμό, αντιπαραβάλλοντας τον κομφορμιστή και εφησυχασμένο πρόεδρο ενός δημοκρατικού συλλόγου, με έναν νεαρό ακτιβιστή του κινήματος. Το προσόν του Χόρβατ είναι ότι, σε αντίθεση με το διεισδυτικό διδακτισμό και την απόσταση του Μπρεχτ, προσεγγίζει τα πράγματα από τα κάτω, δείχνοντας μέσα από την προσωπική διαδρομή των ηρώων του πώς ο φασισμός επιδρά στα διάφορα ταξικά περιβάλλοντα – μεσοαστοί, εργάτες, κ.λπ. Η μετάφραση του Παντελή Φλατσούση και η δραματουργία της Παναγιώτας Κωνσταντινάκου έδωσαν ένα κείμενο με ροή, πλήρως κατανοητό από τον σύγχρονο θεατή.

    Είναι Κυριακή πρωί σε κάποια μικρή πόλη της Νότιας Γερμανίας και τα μέλη της τοπικής οργάνωσης του δημοκρατικού κόμματος συγκεντρώνονται στο στέκι τους, το εστιατόριο του Josef Lehninger (Δημήτρης Μηλιώτης), για να οργανώσουν την ιταλική νύχτα που θα γίνει στο ίδιο μέρος εκείνο το βράδυ. Όμως, μία δυσάρεστη έκπληξη τους περιμένει: λίγο πριν την προαναγγελθείσα ''δημοκρατική'' ιταλική βραδιά, το εστιατόριό του Γιόσεφ, θα φιλοξενήσει μια γερμανική μέρα, διοργανωμένη από την τοπική ομάδα φασιστών. Και τώρα πώς πρόκειται να αντιδράσουν οι δημοκρατικοί;

    Το ενδιαφέρον και πρωτότυπο σε αυτήν την παράσταση είναι ότι ο Παντελής Φλατσούσης, σκηνοθέτης επίσης της παράστασης, χρησιμοποίησε με επιτυχία δυο διαφορετικά μέσα έκφρασης και καταγραφής των διαδραματιζομένων για να αναδειχθεί και η πίσω πλευρά της ιστορίας και να δούμε και τις μύχιες σκέψεις των ηρώων. Έτσι συνδύασε την κάμερα και την θεατρική πράξη. Πειραματισμός με τη χρήση της κάμερας, με γυρίσματα που εξελίσσονται live πίσω από τις κουίντες και την θεατρική πράξη του εδώ και τώρα. Πρόκειται για ένα θεατρικό μοντάζ με φιλμαρισμένες σκηνές και θέατρο.

    Τα σκηνικά της Δανάης Ελευσινιώτη λειτουργικά για τις ανάγκες της παράστασης.

    Η σκηνή ήταν χωρισμένη σε διάφορα μέρη για να εξυπηρετηθεί η εξέλιξη του έργου. Η σκηνή, όπου εξελίσσονταν η Ιταλική Νύχτα, ένα μικρό μέρος όπου απομονώνονται ο ήρωες για μυστικές συναντήσεις ή εκμυστηρεύσεις, η προβολή όσων γίνονται πριν και μετά τη σκηνική δράση και το πάνω αριστερό μέρος της σκηνής όπου λαμβάνει χώρα η συνάντηση του Καρλ (Βασίλης Σαφός) με τη Λένι (Θεανώ Μεταξά). Τελικά όλα καταπνίγονται με μερικές χιλιάδες μάρκα, που η Λένι προτείνει στον Καρλ για να μείνουν μαζί και να ανοίξουν μαγαζί δίπλα στο θείο της. Το μικροαστικό όνειρο νικά τον δημοκράτη «αγωνιστή» και καταλαγιάζει.

    Ο Δημοτικός Σύμβουλος (Γιάννης Δενδρινός) εξαιρετικός σε αυτό τον αντιπαθητικό ρόλο του κομματικού ινστρούχτορα, ξεσπά σε υπερβολικό γέλιο όταν ακούει ότι οι φασίστες θα φιλοξενηθούν στον ίδιο χώρο με εκείνους για να γιορτάσουν τη δική τους νύχτα και κατηγορεί το Γιόζεφ (Δημήτρης Μηλιώτης) που τόλμησε και τους έδωσε το μαγαζί του. Πώς μπορεί όμως να αντισταθεί στο χρήμα αφού εκείνοι πληρώνουν;

    Ο δημοκράτης ινστρούχτορας, είναι δεσποτικός στη γυναίκα του, την Αντέλ (Κατερίνα Λάττα) της απαγορεύει να μιλά, να χορεύει και να τρώει. Της μιλά με το χειρότερο τρόπο, γεγονός, που καταστρατηγεί τις «φιλελεύθερες» απόψεις, που νομίζει ότι έχει. Στο τέλος η Αντέλ (Κατερίνα Λάττα), αυτή η πειθήνια στην αρχή γυναίκα κάνει την επανάστασή της, αποκαλύπτει ότι ο άντρας της την χτυπά ότι είναι απ΄έξω προλετάριος και από μέσα καπιταλιστής. Όταν έρχονται οι φασίστες, όλοι μαζί, αυτή η γυναίκα θα υψώσει το ανάστημά της και θα τους καθυβρίσει: «πολυκέφαλο τέρας, βρωμόσκυλο» και μπροστά τους τον υπερασπίζεται λέγοντας ότι αυτός είναι ο άντρας της.

    Το σύστημα δείχνει να χάνει από παντού. Καθοδήγηση ακόμα και στη διασκέδασή τους, αν θα χορέψουν, πώς και πότε θα φάνε γλυκό. Ο σκηνοθέτης Παντελής Φλατσούσης, έχει προσέξει πολύ την κίνηση των ηθοποιών κάνοντάς τους να κινούνται σαν μάζα, να τραγουδούν μηχανιστικά σε τόνο στρατιωτικόυ εμβατηρίου όλοι μαζί, να χορεύουν με τον ίδιο άχαρο τρόπο και να υπακούουν σε εντολές σαν να είναι μέλη μιας σέκτας. Η Λένι (Θεανώ Μεταξά) χορεύει πιο ελεύθερα και αξιώνει να έχει μια δική της ζωή με τον Καρλ (Βασίλης Σαφός), Όταν εκείνος μπλέκει τα προσωπικά με τα πολιτικά, εκείνη δεν καταλαβαίνει δε θέλει να εμφιλοχωρεί το ένα μέσα στο άλλο. Βέβαια ούτε και αυτή η στάση της αποχής είναι σωστή, καθώς όπως επικριτικά της λέει ο Καρλ, ως γερμανίδα που είναι δεν ξέρει ούτε ποιον πρωθυπουργό έχουν, ούτε το όνομά του, σε αντίθεση με τις γαλλίδες, που είναι πιο πολιτικοποιημένες και κοινωνικά πιο δραστήριες.

    Ο Μάρτιν (Προμηθέας Nerattini – Δοκιμάκης), μέλος των Δημοκρατικών, που όμως αποσχίζεται, επαναστάτης και διάδοχος τελικά του Δημοτικού Συμβούλου, βάζει την κοπέλα του την Άννα (Μαριάνθη Παντελοπούλου) να κατασκοπεύσει τους φασίστες για να μάθει τις κινήσεις τους και την εξωθεί να κάνει σχέση με κάποιους απ’ αυτούς λέγοντας ότι όλα επιτρέπονται για τον αγώνα και ότι αυτοί δεν είναι συμβατικό ζευγάρι. Η σκηνή προβάλλεται σε βίντεο και αποκτά άλλη δυναμική καθώς τα πρόσωπα είναι πια πολύ κοντά και τα όσα λέγονται ακούγονται πιο τρομακτικά. Η Άννα μέσα στο σκυλολόι των φασιστών καταρρακώνεται και σκοτεινιάζει η ψυχή της και το πρόσωπό της. Η γυναίκα για αυτούς ανήκει στην οικιακή εστία και μόνο. Οι φασίστες της λένε ότι ο Εβραίος τους έμπλεξε στον πόλεμο το 1914 και συνάμα την χουφτώνουν. Φεύγει τρέχοντας φωνάζοντας βοήθεια και υπονοείται ότι την κακομεταχειρίστηκαν, γεγονός που επιβεβαιώνεται όταν ο Μάρτιν τη ρωτά για κάποιο σημάδι και εκείνη βεβαιώνει ότι κάποιος ήταν πιο βίαιος. Έχει χαθεί η ισορροπία και ο στόχος και γι΄αυτό πολύ σωστά ο Χόρβατ παρουσιάζει την αντίσταση από τη μεριά των «δημοκρατικών», αντιστασιακών, όπως ο Αισχύλος είδε τη νίκη των Αθηναίων από τη πλευρά των ηττημένων Περσών.

    Ο συγγραφέας, αλλά και σκηνοθέτης θέτει τον καθένα απέναντι στις ευθύνες του.

    Όπως με τους ήρωες του Χόρβατ που είναι συνηθισμένοι άνθρωποι και βιώνουν τις συνέπειες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 1929, την ανεργία, την ανασφάλεια, την απειλή του πολέμου έτσι και στη σύγχρονη κοινωνία απαντώνται τα παρόμοια και το κοινωνικό σύνολο είναι έτοιμο να αποδεχτεί ο,τιδήποτε, οποιαδήποτε « επαναστατική» εκδήλωση, χωρίς αντίσταση, παράλληλα οι άνθρωποι έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στον άνθρωπο, δεν υπάρχει η αγάπη και οι αξίες καταρρέουν. Είναι και η εποχή μας πρόσφορη για ανέλιξη αρρωστημένων νοοτροπιών, όπως ήταν και τότε. Η έλλειψη παιδείας και η συστηματικοποιημένη προώθηση του ρατσισμού σε όποια μορφή είναι κακός οιωνός σε μια κοινωνία οικονομικής κρίσης, όπου οι σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους γίνονται σταδιακά όλο και πιο τεταμένες. Το κοινωνικό σώμα είναι νωθρό και δεν αντιστέκεται προωθώντας την αλληλεγγύη, την συμπαράσταση, την αγάπη, την κατανόηση.

    Ο Χόρβατ χρησιμοποιεί μια λεπτή ειρωνεία προς κάθε κατεύθυνση, καταδείχνοντας τη θέση των φασιστών και βέβαια την ανύπαρκτη αντίσταση των δημοκρατικών, που για το μόνο που ενδιαφέρονται είναι η Ιταλική τους Νύχτα. Θέλουν να λένε ότι ο φασισμός στερείται ιδεολογικού φορτίου και συνεχίζουν ατάραχοι το τραγούδι τους για να μην αφήσουν τους φασίστες να τους χαλάσουν τη Νύχτα τους. Υπέροχη η σκηνοθετική οδηγία για τους ινστρούχτορες και της μιας παράταξης και της άλλης. Κινούνται σαν αυτοματοποιημένα παιχνίδια, προς μια κατεύθυνση, λένε ανόητα τραγουδάκια που τους ενώνουν και τους κάνουν να χαίρονται με συγκεκριμένο τρόπο, θέτουν αυστηρούς κανόνες συμπεριφοράς, καταπνίγουν οποιαδήποτε αντίδραση ή νέα οπτική, οι Δημοκρατικοί φασιστοποιούνται, θέλουν μόνο να κατακρίνουν και να μειώσουν τους άλλους δείχνοντάς τους ότι δεν τους φοβούνται. Οι άλλοι κινούνται με τον ίδιο αυτοματοποιημένο τρόπο, όμως απειλούν και η φωνή τους είναι πιο άγρια και επιθετική, αποδίδοντας την ορμητική επέλαση της βίας.

    Πρόκειται για μια παράσταση συνόλου με ωραίες ερμηνείες, με σκηνοθετικό όραμα και στόχο στο οποίο συντάσσεται και η μουσική του Ανρί Κεργκομάρ. Ωραία κίνηση, ωραίες φωνές, υποκριτική που κλονίζει και προβληματίζει κάνοντας το κείμενο δυναμικό και παρακινώντας σε ενδοσκόπηση, αναθεώρηση και ενεργοποίηση προς αποφυγή ανελεύθερων πρακτικών.