Συνέντευξη με τον ηθοποιό & σκηνοθέτη Σωτήρη Τζόγκα για την παράσταση "Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού"

Επιμέλεια: Μαργαρίτα Λιγνού

Φέτος θα πρωταγωνιστήσετε σε μία παράσταση που αγαπήθηκε από το φιλοθεάμων κοινό, θα ανεβεί για 2η χρονιά στην σκηνή του Θεάτρου ΠΡΟΒΑ, "Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού" του Ιάκωβου Καμπανέλλη πείτε μας λίγα λόγια …..

Πρόκειται για ένα κορυφαίο έργο της νεοελληνικής δραματουργίας, διαχρονικό, άρα
πάντοτε επίκαιρο. «Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, του
οποίου εορτάζουμε εφέτος τα 100 χρόνια από την γέννησή του, είναι μία
αποκαλυπτική σάτιρα της μεγαλο-αστικής τάξης, αλλά και μια ανατομία της
νεοελληνικής κοινωνίας. Επτά αδέλφια, κληρονόμοι ενός οικονομικού κολοσσού,
επιδίδονται σ’ έναν ανηλεή αγώνα για το μοίρασμα της περιουσίας του μπαμπά, που
πλησιάζει τα 100 χρόνια ζωής, και δεν λέει να πεθάνει. Διαμάχες, κόντρες,
μηχανορραφίες διαδέχονται η μία την άλλη για την επικράτηση και την απόκτηση της
μερίδας του λέοντος. Μάχες αλληλοεξόντωσης μέχρις εσχάτων. Ο Καμπανέλλης
διαγράφει αριστουργηματικά τους χαρακτήρες των 7 αδελφών, στο πλαίσιο ενός
άρτια δομημένου έργου και με μία συναρπαστική μορφολογία που κινείται μαγικά
μεταξύ του τραγικού, του μελοδραματικού, του παρωδιακού και του κωμικού ύφους.

Καθότι και σκηνοθέτης πως είναι να λειτουργείτε υπό άλλη σκηνοθετική καθοδήγηση;

Είναι δύο διαφορετικοί ρόλοι, που για μένα συλλειτουργούν πλέον, μετά από 50
πρεμιέρες ως ηθοποιός και άλλες τόσες ως σκηνοθέτης. Με την εξής διαφορά: Όταν
σκηνοθετώ βρίσκομαι συχνά πάνω στη σκηνή δοκιμάζοντας, παίζοντας, δείχνοντας,
καθοδηγώντας. Όσο όμως προχωρούν οι πρόβες εγκαταλείπω την σκηνή και
εγκαθίσταμαι στην πλατεία. Ο ρόλος του σκηνοθέτη κυριαρχεί πλέον ως την
πρεμιέρα. Μάτια και αυτιά στραμμένα στην σκηνή, ρυθμοί και ατμόσφαιρα
παράστασης, φωτισμοί, ήχοι, μουσική, κουστούμια, σκηνικά. Έχω την συνολική
ευθύνη του θεάματος και ακροάματος. Αντίθετα όταν παίζω ως ηθοποιός, στην αρχή
των προβών λειτουργώ και σαν κρυπτο-σκηνοθέτης. Προτείνω, δείχνω, έχω άποψη.
Όσο όμως προχωρούν οι πρόβες και τα λόγια έχουν «λιώσει», όπως λέμε στο
θέατρο, μέσα στα συναισθήματα και την κίνηση, επικρατεί απολύτως ο ρόλος της
ηθοποιού και ο σκηνοθέτης «απουσιάζει».

Πώς ήταν να έχεις δάσκαλο τον μακαριστό Δημήτρη Μυράτ;

Τύχη βουνό! Με τον Δημήτρη Μυράτ, η συνεργασία μου διήρκησε γύρω στα
δεκαπέντε χρόνια. Τα πρώτα τρία, ήταν δάσκαλός μου στην δραματική σχολή του
Ωδείου Αθηνών, μαζί με τους αξέχαστους, Αλέξη Μινωτή, Κατίνα Παξινού, Άγγελο
Τερζάκη, Κώστα Μουσούρη και Γιάννη Σιδέρη. Και τα υπόλοιπα 12 χρόνια ήμουνα
μόνιμο στέλεχος του θεάτρου Αθηνών, υπηρετώντας ένα ευρύ ρεπερτόριο από την
αρχαία τραγωδία έως νεοκλασικά και σύγχρονα έργα ελληνικά και ξένα. Ήμουν ο
αγαπημένος του μαθητής, ο Ιωάννης εκ των μαθητών του, όπως έλεγε, και για εμένα
ήταν ο αγαπημένος μου δάσκαλος στον οποίο οφείλω σχεδόν (για να μην
υπερβάλλω) τα πάντα γύρω από το θέατρο. Εξαιρετικός σκηνοθέτης και ηθοποιός
και δάσκαλος, κιβωτός θεατρικής μνήμης, τέρας μορφώσεως, πραγματικός,
αριστοκράτης και ευπατρίδης, κύριος με όλη τη σημασία της λέξεως. Έπεσε θύμα
των λιβελογράφων του Συγκροτήματος Λαμπράκη αλλά η μνήμη του στους πιστούς
μαθητές του παραμένει ζωντανή και ανεξίτηλη. Για πρώτη φορά παγκοσμίως ανέβασε επί σκηνής το Συμπόσιο του Πλάτωνος και για πρώτη και μόνη φορά πανελλαδικώς το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο επί σκηνής στην δημοτική. Από τους τελευταίους μεγάλους ιστορικούς θιασάρχες του ελληνικού θεάτρου. Ποτέ δεν διατηρούσε αυλή στο θίασό του. Απεχθανόταν τους κόλακες. Και πάντα πλήρωνε, όχι μόνο βάση της Συλλογικής Σύμβασης, αλλά και παραπάνω.
Αυτός ο δεξιός κατά δήλωσή του, όταν δήθεν αριστεροί και κομμουνιστές θιασάρχες,
δεν πλήρωναν ούτε τις πρόβες, ούτε τηρούσαν τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας.
Και όταν κάποτε τον ρώτησα, γιατί το κάνει αυτό, η απάντησή του ήταν: «Από
αξιοπρέπεια, Σωτήρη μου».

Γνωρίζω ότι εκτός από την ηθοποιία , σκηνοθετείτε, μεταφράζετε και διδάσκετε κατά καιρούς Υποκριτική, Αγωγή Λόγου και Αναπνοή, επίσης έχετε κυκλοφορήσει και ένα βιβλίο, ποια είναι η μεγάλη σας αγάπη;

Η μεγάλη μου αγάπη είναι το θέατρο. Το υπηρετώ εδώ και 50 χρόνια, μέσα από διαφορετικούς δρόμους, που όλοι όμως οδηγούν στο θέατρο. Παίζω θέατρο, σκηνοθετώ θέατρο, μεταφράζω και διασκευάζω για το θέατρο, διδάσκω θέατρο.

Υπό την καθοδήγηση των Μυράτ και Χορν λάβατε μέρος σε πρακτικές εφαρμογές της μεθόδου της "Ύπνο-Παιδείας" και συμμετείχατε στην προσπάθεια της Κρατικής Ραδιοφωνίας και Τηλεοράσεως για την βελτίωση της προφοράς της Ελληνικής στα Μ.Μ.Ε. και για την "ελληνοποίηση" ξενικής ορολογίας, σε συνεργασία με το Τμήμα Νεολογισμώντης Ακαδημίας Αθηνών έφεραν καρπούς  αυτές οι προσπάθειες;

Η ΥΠΝΟ-ΠΑΙΔΕΙΑ ήταν μια συγκλονιστική επανάσταση στην ιστορία της
επιστημονικής έρευνας των δυνατοτήτων του ανθρώπινου εγκεφάλου, έρευνας, που
ξεκίνησε πριν από 150 χρόνια και συνεχίζεται ακόμα από νευρο-επιστήμονες σ’ όλο
τον κόσμο.
Είπα «ήταν», διότι η υπνο-παιδεία καταργήθηκε σκοπίμως σε παγκόσμια κλίμακα,
πριν καν αρχίσει να εφαρμόζεται ευρέως.
Και είπα «η έρευνα του ανθρώπινου εγκεφάλου συνεχίζεται ακόμα», αλλά μόνο στο
πλαίσιο απορρήτων σχετικών κυβερνητικών προγραμμάτων σε πολλά κράτη του
κόσμου, πλην των ερευνών, που αφορούν στην Ιατρική. Το θέμα της ΥΠΝΟ-
ΠΑΙΔΕΙΑΣ είναι τεράστιο και δεν είναι δυνατόν να εξαντληθεί στο πλαίσιο μίας
συνέντευξης.
Εν πάσει περιπτώσει η σιωπηρή κατάργηση της υπνο-παιδείας, (που αν
εφαρμοζόταν και τελειοποιόταν θα μπορούσε να μειώσει τα 12 χρόνια της
στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης σε 2! Με πλήρη αφομοίωση των γνώσεων)
έγινε –ΚΑΙ ΚΑΛΏΣ ΈΓΙΝΕ- διότι θα μπορούσε να γίνει κακή χρήσης της, στο βαθμό,
που αυτή (Η ΥΠΝΟΠΑΙΔΕΙΑ) ισοδυναμεί με βαθειά πλύση εγκεφάλου.
Σιωπηρώς σήμερα «επιτρέπεται» η ήπια και μεσαία πλύση εγκεφάλου από την
τηλεόραση και την ηλεκτρονική και ψηφιακή τεχνολογία με στόχο την χειραγώγηση
των ανθρώπων.

Όσον αφορά στην προφορά/εκφορά της ελληνικής γλώσσας και την μεταφορά της
αλλόγλωσσης ορολογίας στα ελληνικά, τα αποτελέσματα ήσαν «ορατά και
«ακουστά» στην Κρατική Ραδιοτηλεόραση ως τα τέλη της δεκαετίας του ’80 περίπου.

Οι προσπάθειες είχαν ξεκινήσει από το 1951 στο Ραδιόφωνο και συμμετείχαν σ’
αυτές δεκάδες άτομα συναφών με την γλώσσα ειδικοτήτων (γλωσσολόγοι, φιλόλογοι,
ηθοποιοί, σκηνοθέτες). Μετά ήρθε το ξεθεμελίωμα της εκπαίδευσης, η ιδιωτική
Ραδιοτηλεόραση, οι νέες τεχνολογίες, διαδίκτυο, η «ψηφιακή εποχή». Και φθάσαμε
σήμερα να έχουμε αποφοίτους θεωρητικής κατεύθυνσης ανωτάτων σπουδών, που
είναι λειτουργικά αναλφάβητοι. Όπως το ακούτε! Σας θυμίζω την προ 10ετίας
δημοσίευση στο «ΒΗΜΑ» των γραπτών των επί πτυχίω φιλολόγων, από την
καθηγήτριά τους στο Πανεπιστήμιο. Σ’ έπιανε ανατριχίλα! Τι μου λέτε λοιπόν για
προφορές και «ελληνικοποιήσεις» ξενικών όρων… Ψιλοπράγματα! Μακάρι να
συνειδητοποιήσουμε κάποτε ότι οι άνθρωποι σκέπτονται με τις λέξεις της μητρικής
τους γλώσσας. Και όταν μία γλώσσα είναι φτωχή, αποδομημένη, κακοποιημένη, τότε
φτωχή, αποδομημένη, κακοποιημένη είναι και η σκέψη του ανθρώπου, που την
«ομιλεί». Άρα, χειραγωγείται αβίαστα και εύκολα!

Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η σημασία της τέχνης στον άνθρωπο;

Η τέχνη είναι αγωγή της ψυχής: ψυχαγωγία. Είναι η παρηγοριά, το βάλσαμο για την
αρχαία μελαγχολία, που φωλιάζει στις ψυχές των ανθρώπων, από τότε –εδώ και
χιλιάδες χρόνια- που συνειδητοποίησαν ότι είναι θνητοί.
Μιλάμε βέβαια για τέχνη, που υπηρετεί υψηλούς αισθητικούς και τεχνικούς κώδικες
και κανόνες.

Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας τα επόμενα σχέδια σας…

Από τις 5 Νοεμβρίου θα παρουσιάζουμε «Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού» του Ιάκωβου Καμπανέλλη για 2 η χρονιά. Από τις 23 Νοεμβρίου και κάθε Τετάρτη θα συνεχίσουμε για 8 η σεζόν «ΤΟ ΤΕΡΑΣ ΚΙ ΕΓΩ» του Σταμάτη Μαλέλη, ένα συγκλονιστικό ντοκουμέντο για τη μάχη ενός επιτυχημένου επαγγελματία με την κατάθλιψη, και για την λύτρωσή του απ’ αυτήν. Παράλληλα η Παιδική Σκηνή του ΘΕΑΤΡΟΥ ΠΡΟΒΑ θα παρουσιάσει 2 έργα: « Γιαγιά Σμύρνη» του Υάκινθου Μάινα και «Χριστουγεννιάτικοι Μπελάδες» του Αντώνη Ζιώγα. Τέλος τον Γενάρη το 2023 θα ανεβάσουμε –πρώτα ο Θεός μια συλλογή μονόπρακτων του Μουρσελά με τίτλο: « Η ΚΥΡΙΑ ΔΕΝ ΠΕΝΘΕΙ». Πρόκειται για μια αριστουργηματική γλυκόπικρη σάτιρα της σύγχρονης κοινωνίας και των ανθρώπινων σχέσεων. Το Θέατρο ΠΡΟΒΑ πλησιάζει τα 40 χρόνια συνεχούς και συνεπούς πολιτιστικής προσφοράς, στοχεύοντας στο ποιοτικό έργο, μακριά από ταμειακές επιταγές. Αδιάψευστος μάρτυρας η παραστασιογραφία του: 80 έργα ρεπετρορίου, ελληνικά και ξένα, ανάμεσα στα οποία, πολλά σε πανελλαδική και παγκόσμια πρώτη.

Σας ευχαριστούμε θερμά για το χρόνο σας και για αυτή την υπέροχη κουβέντα !!!!