Κριτική για την παράσταση "La strada"

Από τη θεατρολόγο Μαρία Μαρή

Η ομάδα FlyTheatre (Κατερίνα Δαμβόγλου - RobinBeer) σκηνοθετεί και παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου το «La strada» (1954), τη βραβευμένη με Όσκαρ ταινία του θρυλικού σκηνοθέτη Φεντερίκο Φελίνι, από τη 1η Φεβρουαρίου 2019.

Η ζωή είναι ένα τσίρκο. Ξεκινά κάποιος χωρίς να ξέρει τίποτα για να μάθει παθαίνοντας στην πορεία του χρόνου συχνά με τρόπο οδυνηρό και καταβάλλοντας το ανάλογο τίμημα.

Η πλατεία του τσίρκου είναι το βασικό σκηνικό της ζωής, κάτι σαν αρένα ή σαν σκηνή ή σαν μεγάλος καθρέφτης για το κοινό. Η Τσελσομίνα (Κατερίνα Μαυρογεώργη) πουλήθηκε στον Ζαμπανό, σ’ ένα αγρίμι περιπλανώμενο, σ’ έναν γυρολόγο, με τον οποίο δούλευε και η αδελφή της η Ρόζα, η οποία όμως έχει πεθάνει.

Με έναν δυναμικό τρόπο η μητέρα της Τσελσομίνας, την σπρώχνει προς το Ζαμπανό, που την αγοράζει. Κρατά με λατρεία το χαρτονόμισμα, που θα της δώσει την ευκαιρία να ζήσει την οικογένειά της, ενώ η Τσελσομίνα, είναι και νιώθει ένα έρημο πλάσμα εγκαταλελειμμένο, αδύναμο και ανυπεράσπιστο, μέχρι το τέλος του έργου.

Ο Ζαμπανό είναι ένα άγριο σκυλί, φοβισμένο μέσα σε μια διεφθαρμένη κοινωνία. Δένει αλυσίδες στο στέρνο του και τις σπάει με τη δύναμη των θωρακικών του μυών. Θέλει τη Τσελσομίνα για παρέα, για κράχτη, όταν θα εμφανίζεται στην σκηνή. Την εκπαιδεύει, της φορά καπέλα, της δίνει ταμπούρλο, και της μαθαίνει να κάνει τον τελάλη του, χτυπώντας την με μια βίτσα.

Το έργο είναι μέσα σε ένα άγριο πλαίσιο, μιας  δύσκολης ζωής, αλλά συνάμα διαπνέεται από ένα κλίμα ονειρικό, με μεταφυσικές προεκτάσεις , παράλληλα όμως διαθέτει και όψεις τρυφερότητας και ρομαντισμού.

Ο Ζαμπανό (Μιχάλης Βαλάσογλου) είναι απόλυτα μόνος, μια μοναξιά που πηγάζει από την αρχή της ζωής του, γεγονός, που τον κάνει και άγριο.

Η γυναίκα για τον Ζαμπανό είναι ένα πρόσωπο με το οποίο δεν μπορεί να συνεννοηθεί. Ξέρει μόνο να τη χρησιμοποιεί για να κάνει τη δουλειά του.

Η κωμωδία μπλέκεται με το δράμα σε μια παράσταση που συνδυάζει τους κώδικες του σωματικού θεάτρου με τη σύγχρονη τεχνολογία και το animation. Οι FlyTheatre εμπνέονται από την ταινία του Ιταλού σκηνοθέτη για να δημιουργήσουν  μια δική τους παράσταση, ενσωματώνοντας αρμονικά και τις δυνατότητες του μιμικού θεάτρου  συνδυάζοντάς το με animation, όπως τα σχέδια, που προβάλλονται στο σκηνικό και κάθε φορά αποτελούν μια σκηνική διευκρίνηση ή το άνοιγμα μιας νέας σκέψης  πάνω στο έργο.

Ο Φελίνι λάτρευε τον κλόουν, αναγνωρίζει σε αυτόν μια συμπιεσμένη εμπειρία ζωής, που απειλείται από την τεχνολογική εποχή. Οι FlyTheatre  κατόρθωσαν να τα ταιριάξουν όλα αυτά πετυχαίνοντας ένα έξοχο σκηνικό αποτέλεσμα. Ο κλόουν εκφράζει την παράλoγη πλευρά μας, το ένστικτο, την επαναστατικότητα, ορθώνει το ανάστημά του σχεδόν απερίσκεπτα μπροστά  στην καταπίεση και τη βία. Αποτελεί μια αστεία εικόνα του ανθρώπου, που υποφέρει και δεν  ξέρει πώς να το διαχειριστεί.  Πρόκειται για την παραμονή στην παιδικότητα. Όλοι η ομάδα συμμετέχει στην αναπαράσταση της μηχανής του Ζαμπανό και όλοι κάνουν τη διαδρομή, όσο στο σκηνικό προβάλλονται τα μέρη από όπου περνά εκείνος, κάνουν ήχους αστείους και περιγραφικούς διαφόρων κινήσεων.

Ο κλόουν είναι ένα τραγικό πρόσωπο. Αρκεί να σκεφτεί κανείς τη λάμψη του Μπάστερ Κίτον, του Χάρολντ Λόιντ, του Χοντρού και του Λιγνού (των Λόρελ και Χάρντι), αλλά και  το βλέμμα και την κίνηση του Τσάρλι Τσάπλιν και του Μαρσέλ Μαρσό, τις εκφράσεις τους που κινούνταν από τη μελαγχολία στην έκπληξη. Θα διαπιστώσει τις ίδιες ακριβώς στην παράσταση του La strada  με τον θίασο του τσίρκου, τη Τσελσομίνα, ακόμα και τον ίδιο το Ζαμπανό, ακόμα και αυτός είναι ένα άλλο είδος μίμου, που μπορεί να γίνει κακός. Καταπληκτικός και  μελαγχολικός επίσης κλόουν, ο ρομαντικός και μεταφυσικός καλλιτέχνης, ο οποίος ενσαρκώνει την προοπτική του θανάτου, για όλους μέσα στο έργο και αποδίδεται υπέροχα από τη φιγούρα του Τρελού (Κωνσταντίνος Mωραΐτης). Τρυφερός με την αγνή και ρομαντική Τσελσομίνα,  εριστικός  με τον Ζαμπανό, τον  προκαλεί για καβγά, ενώ κατά βάθος ξέρει το τέλος. Είναι ο καλός «νεράιδος» για την Τσελσομίνα και όταν πια τον χάνει δεν υπάρχει σωτηρία για εκείνη. Χάνει το μυαλό της, μιας και ό, τι της έχει συμβεί είναι για να χάνει κανείς το μυαλό του.

Πρόκειται για μια παράσταση συνόλου, εμπνευσμένη από το La strada του Φελίνι με στοιχεία σωματικού θεάτρου, μίμου, κλόουν, μπουφόνων, μουσικού θεάτρου,  με ωραία μουσική και καταπληκτικούς  στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου, με υπέροχες ερμηνείες όλων των συντελεστών. Σε αυτό το είδος θεάτρου  το σύνολο έχει τον πρωτεύοντα ρόλο.

Πρέπει να επισημανθεί ωστόσο η ερμηνεία του Ζαμπανό (Μιχάλης Βαλάσογλου) και της Τσελσομίνας (Κατερίνα Μαυρογεώργη), εκείνος ένα αγρίμι και αυτή ένα εύθραυστο, πλάσμα, που κοιτούσε με απορία όλο τον κόσμο.

Η κίνηση της ομάδας και το animation  των FlyTheatre και Robin Beer έδωσαν άλλη διάσταση, την εντελώς προσωπική σε αυτό το μεγάλο έργο του Φελίνι, μια ιδιαίτερη παρουσίαση της ίδιας της ζωής.

Πληροφορίες για την παράσταση: Εδώ