Τα μάτια της Έλσας

Αφιέρωμα στον υπερρεαλισμό
Δευτέρα 21 Μαρτίου-Παγκόσμια ημέρα ποίησης

Με ομιλητή το Λεωνίδα Εμπειρίκο
Ποιήματα θα διαβάσουν ο Γιώργος Μαρκόπουλος
και η Άννα Φιλίνη

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης στις 21 Μαρτίου, μετά το τέλος της παράστασης, θα πραγματοποιηθεί ένα ειδικό αφιέρωμα στον υπερρεαλισμό, με ομιλητή τον ιστορικό και γιο του Ανδρέα Εμπειρίκου, Λεωνίδα Εμπειρίκο. Ποιήματα θα διαβάσουν ο Γιώργος Μαρκόπουλος και η Αννα Φιλίνη. Θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό.

Λίγα λόγια για την παράσταση και το πλαίσιο της διαμόρφωσης του κειμένου:

Η παράσταση στηρίζεται στην αλληλογραφία της Έλσας Τριολέ με την αδελφή της, Λίλιαν Μπρικ. Τα σημαντικότερα πολιτικά γεγονότα του περασμένου αιώνα ανιχνεύονται στα γράμματά τους μέσα από υπονοούμενα και επιγραμματικές αναφορές. Την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η επικοινωνία ήταν αδύνατη, την εποχή του Ψυχρού Πολέμου ήταν δύσκολη. Οι συναντήσεις των δύο αδελφών δεν ήταν συχνές.  Κι επειδή ο Αραγκόν και η Τριολέ ταξίδευαν συχνά, ο Αραγκόν αποκαλούσε «σπασμένη λογοτεχνία» την αλληλογραφία των δύο αδελφών. Ουσιαστικά η επικοινωνία τους γινόταν μέσω των γραμμάτων, της ποίησης του Αραγκόν και των λογοτεχνικών κειμένων που αντάλλασσαν, παρ’ όλες τις δυσκολίες που συναντούσαν.

Η αλήθεια μιας ολόκληρης εποχής, μέσα απ' τα μάτια της γυναίκας που αγάπησε ο Αραγκόν, ένα ξέσπασμα της ποίησης ενάντια στον Χίτλερ και τις φασιστικές πρακτικές εν γένει.

Πολυάριθμες συζητήσεις έχουν γίνει γύρω από το θαυμαστό ζευγάρι Αραγκόν-Τριολέ. Ο Αραγκόν υπήρξε μέσα στους πρωτεργάτες της ομάδας των σουρεαλιστών. Η Έλσα, μεγαλωμένη στο λογοτεχνικό περιβάλλον της αριστοκρατικής Ρωσίας, έδρασε καταλυτικά στην ποίηση του Αραγκόν, αποτελώντας για αυτόν τη μεγαλύτερη πηγή έμπνευσης. Από τη μέρα της γνωριμίας τους ήταν πάντα μαζί. Δημιουργούσαν μαζί, πέρασαν φτώχειες μαζί, αγωνίστηκαν μαζί για χώρες που τελούσαν υπό καθεστώς δικτατορίας αλλά και για τη χώρα τους. Αχώριστοι σύντροφοι, αγαπούσαν τη φύση, το άρωμα των λουλουδιών, τη μουσική και ιδιαιτέρως τον Μπαχ.

Η αδελφή της Έλσας Τριολέ, Λίλιαν Μπρικ, υπήρξε η μούσα του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι. Μέσω των δύο αδελφών, ο Αραγκόν ήρθε σε επαφή με τον μεγάλο Ρώσο ποιητή και η γνωριμία αυτή καθόρισε τη μετέπειτα στάση του στη ζωή.

Ο Αραγκόν που αναγνώρισε τον διαλεκτικό υλισμό ως τη μοναδική επαναστατική φιλοσοφία, έμεινε μέχρι το τέλος μέλος του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Αργότερα ήρθε σε ρήξη με τους σουρεαλιστές ακολουθώντας νέους ποιητικούς δρόμους μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Αν και λάτρης κάθε καινούργιας  μορφής τέχνης, δεν άλλαξε πολιτική στράτευση ως το θάνατό του.  Ο Μαγιακόφσκι αυτοκτόνησε το 1930.

Μετάφραση, διασκευή, σκηνοθεσία: Αθηνά Κεφαλά
Μετάφραση αποσπασμάτων της ποίησης του Αραγκόν: Άννα Φιλίνη
Μετάφραση των ποιημάτων του Μαγιακόφσκι: Γιάννης Ρίτσος
Μουσικές προσαρμογές και σύνθεση: Μαρίνος Κωστόπουλος

ΔΙΑΝΟΜΗ
Έλσα Τριολέ: Νατάσσα Κρητικού
Λίλιαν Μπρικ: Σέβη Στάικου
Κομπέρ: Χάρις Συμεωνίδου
Τα ποιήματα διαβάζουν σε προβολή οι ποιητές: Γιώργος Μαρκόπουλος και Θωμάς Τσαλαπάτης
Κάμερα DVD, σκηνοθεσία: Εύα Κανούση
Βοηθός: Αλεξάνδρα Μενόγλου
Επεξεργασία υλικού D.V.D: Θανάσης Κεφαλάς
Πρόγραμμα, αφίσα, φωτογραφικό υλικό του Λουί Αραγκόν και της Έλσας Τριολέ, DVD: Λίντα Πεπέ.
Φωτογραφίες: Παντελής Νταβανέλος, Θανάσης Κεφαλάς.
Τεχνική υποστήριξη: Κωνσταντίνος Ντέμος

Ευχαριστούμε την Μαρία Μαυρωματάκη και την Helene Lefelle.

Ακούγονται αποσπάσματα από τα ποιήματα του Λουί Αραγκόν:

Τα μάτια της Έλσας (1942), Της Έλσας ο τρελός, Γράφω σε μια χώρα που ερήμωσε από τη χολέρα (1943), Πόσο αξίζει τον κόπο η ζωή (1954), από το Ημιτελές μυθιστόρημα

(1956): Ο πόλεμος και ό,τι ακολούθησε, Η αγάπη που δεν είναι μόνο μια λέξη, Μετά την αγάπη, Τραγουδώ για να περνά ο καιρός.
Από τα ποιήματα του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι ακούγονται τα εξής:

Σύγνεφο με παντελόνια (1915), Μ’ όλη μου τη φωνή (1928), Ποίημα χωρίς τίτλο (1930).