Μπουμπουλίνας 18

Η Κίττυ Αρσένη (1934-2013) δραπέτευσε από την Ελλάδα της Δικτατορίας, νεαρή τότε ηθοποιός, το 1968. Στις διαδρομές του τρένου μεταξύ Παρισιού και Στρασβούργου πηγαίνοντας να καταθέσει ως μάρτυρας στην Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για τα βασανιστήρια που υπέστη στην Υποδιεύθυνση Γενικής Ασφάλειας Αθηνών, έγραψε μια συγκλονιστική μαρτυρία που συνετέλεσε μαζί με πολυάριθμες ακόμα καταθέσεις Ελλήνων μαρτύρων, στη δημόσια καταγγελία της συστηματικής άσκησης βασανιστηρίων την περίοδο της Χούντας. Προκαλώντας δραματικό αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, η διαρροή της Έκθεσης της Επιτροπής στον Τύπο εξώθησε την ελληνική κυβέρνηση να αποχωρήσει από το Συμβούλιο της Ευρώπης και αποτέλεσε ισχυρό πλήγμα κατά της Δικτατορίας.   

Από τα πιο εμβληματικά και αναγνωρίσιμα κείμενα της Μεταπολίτευσης, η μαρτυρία της Αρσένη εκδόθηκε το 1975 σφραγίζοντας με τον τίτλο Μπουμπουλίνας 18 μια ολόκληρη εποχή: «Η μαρτυρία τούτη γράφτηκε το 1968 στις διαδρομές του τρένου Παρίσι-Στρασβούργο. (…) Γράφτηκε γιατί το πλαστό μου διαβατήριο, οι πεδιάδες της Αλσατίας δε μ' έπειθαν ότι είχα φύγει από την Ελλάδα, από τη φυλακή, από την Ασφάλεια», εξηγεί. Έπρεπε λοιπόν να μιλήσει, να καταγράψει με άμεσο τρόπο τα όσα έζησε στα κρατητήρια, στην ταράτσα της Ασφάλειας, στην απομόνωση. H μαρτυρία της δεν εμμένει διόλου στη βία, την ταπείνωση και την εξαθλίωση που υπέστη. Η φόρτιση της αφήγησης και η αποπνικτική ατμόσφαιρα δεν εξαντλούνται στις ωμές περιγραφές, που δεν επιβάλλονται και δεν κυριαρχούν. Ίσως επειδή δεν επικεντρώνεται στα πρόσωπα των βασανιστών, αλλά σ’ εκείνα των φίλων και συναγωνιστών της και στο κοινό τους όραμα.

Η απομόνωση και τα βασανιστήρια την έκαναν να χάσει τον προσανατολισμό της, τόσο που δεν μπορούσε να ξεχωρίσει αν βρισκόταν στο κελί ή στο καμαρίνι της. Αυτή η αίσθηση αποτυπώνεται στη σκηνική σύλληψη: Το κτίριο της οδού Μπουμπουλίνας, φορτισμένο με τις πιο σκοτεινές σελίδες της νεότερης Ιστορίας, μεταμορφώνεται σε έναν χώρο προετοιμασίας λίγο πριν την αποκάλυψη της εμπειρίας της. Εκεί, μέσα από μια ιδιότυπη μεταμόρφωση, αναβιώνει τους τρεις μήνες του εγκλεισμού της.

Η σκηνοθεσία αξιοποιεί επίσης ως στοιχείο την αιτία σύλληψής της: μια κασέτα με τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη που βρέθηκε στα χέρια της. Ο Θεοδωράκης είχε συλληφθεί και βρισκόταν στην Μπουμπουλίνας την ίδια περίοδο, η ίδια δεν μπορεί να τον δει, αλλά ακούει μόνιμα το σφύριγμά του. Η αφήγηση ρυθμίζεται απ’ αυτό το σφύριγμα, ως ηχοτοπίο της βίας αλλά κυρίως της δίψας για ελευθερία στην παράσταση που τιμά έτσι με τον πιο ουσιαστικό τρόπο τον μεγάλο μας συνθέτη ειδικά φέτος, Έτος Μίκη Θεοδωράκη, 100 χρόνια από τη γέννησή του.

Το αυτοβιογραφικό αφήγημα σε μορφή μονολόγου ερμηνεύει η ηθοποιός Αμαλία Αρσένη, έχοντας υπάρξει ως ανιψιά της συγγραφέως αποδέκτρια της ζωντανής αυτής μαρτυρίας.

Το βιβλίο επανακυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Θεμέλιο (2025).

 H παράσταση είναι καθολικά προσβάσιμη στις 15 Ιουλίου.