Όσο τ'αηδόνια δεν σωπαίνουν, πάντα θα υπάρχει ελπίδα

Από την θεατρολόγο Τζούλια Κόγκου

Η παράσταση κουκλοθεάτρου «Όσο τ’ αηδόνια δεν σωπαίνουν πάντα θα υπάρχει ελπίδα» αφηγείται την ιστορία του ελληνισμού της Μ.Ασίας εμπνευσμένη από πέντε διαφορετικά κείμενα Το Αηδόνι της Σμύρνης της Ειρένα Ιωαννίδου Αδαμίδου, Το Νιλουφέρ του Νίκου Καζατζόπουλου, τα Ματωμένα Χώματα - Οι νεκροί περιμένουν της Διδώ Σωτηρίου και Συννεφιάζει του Μενέλαου Λουντέμη. Ένας από τους κεντρικούς ήρωες, ο κος Μιχάλης, μας εισάγει σε έναν μακρινό κόσμο όπου η φιλία, η φιλοξενία, η αφθονία και η καλοπέραση δεν έκαναν διακρίσεις. Μαζί με τους υπόλοιπους ήρωες μας διηγείται τη ζωή στη γενέθλια γη, ζωντανεύοντας μας πλούσιες εικόνες και γεύσεις της Ανατολής όπου, όμως, όλα ανατράπηκαν ξαφνικά και αντικαταστάθηκαν από την απόγνωση και τον πόνο.

Η σπονδυλωτή αφήγηση κατορθώνει να ταξιδέψει τους θεατές στην ιστορία του ελληνισμού από το 1910 περίπου και για 70 χρόνια μετά, σε μόλις μιάμιση ώρα κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον σε όλη τη διάρκεια της παράστασης. Η παρουσίαση των δύο πρωταγωνιστών, του κου Μιχάλη και της κας Κατερίνας ενσωματώνει αβίαστα, διαφορετικές ιστορίες σε μία, ενώ η επισταμένη έρευνα των συντελεστών προβάλλει ποικίλες πτυχές των γεγονότων.

Ο κος Μιχάλης και η κα Κατερίνα άλλα και όλες οι υπόλοιπες κούκλες, «ερμηνεύουν» μοναδικά τα συναισθήματα των ανθρώπων που βιώσαν τα γεγονότα ενώ είναι «προικισμένες» με πλούσια υφολογικά και κινησιολογικά στοιχεία, άψογα εναρμονισμένα με τις απαιτήσεις των προσώπων και της εποχής: ο κος Μιχάλης είναι ένας πολύ καλός τραγουδιστής και οργανοπαίχτης, ενώ η κα Κατερίνα ως γιαγιά που λέει παραμύθια δίνει τις πιο σοφές συμβουλές. Εκτός αυτού, η αφήγησή τους πετυχαίνει να μας ταξιδέψει σε μέρη (ά)γνωστα ενεργοποιώντας τη συλλογική μας μνήμη.

Στο όλο εγχείρημα είναι μοναδική η σύμπραξη διαφορετικών ειδών κούκλας (μαριονέτες, marotte, hand puppets) με τους ηθοποιούς – κουκλοπαίχτες. Η συμμετοχή τους στη σκηνική δράση επιτείνει τη συναισθηματική φόρτιση, όπως τη στιγμή που εμφανίζεται η Σ.Δελλαπόρτα ως μάνα ή επιβάτης τρένου που πετά το κουτί από τσιγάρα.

Η διήγηση εμπλουτίζεται από την χρήση πολυεπίπεδων σκηνών, ποικίλων σκηνικών σε συνδυασμό με την εύστοχη αξιοποίηση του υπάρχοντα θεατρικού χώρου. Εκτός της κεντρικής σκηνής, η χρήση βαλιτσών για τη διαμόρφωση νέων κόσμων είναι σημειολογικά πολύ ενδιαφέρουσα. Σημαίνουσα θέση έχει, επίσης, η μουσική της Μ.Ασίας που φέρει το άρωμα και τις αναμνήσεις από τον πλούτο και τον πόνο, συνάμα. Κάθε κομμάτι «χτίζει» μοναδικά το σύμπαν της εκάστοτε αφήγησης.

Τέλος, η συνολική παρουσίαση σε συνδυασμό με την σκηνική οικονομία και τον άψογο ρυθμό μαρτυρούν την εμπειρία και τη βαθιά γνώση των συντελεστών στο συγκεκριμένο είδος.